Một BÀI THƠ CỦA TRẠNG TRÌNH

Tự dưng là nhớ một bài thơ của Trạng Trình[1] trong Bạch Vân am thi tập - 白雲庵詩集

巨鰲戴山 碧浸仙山徹底清， 巨鰲戴得玉壺生。 到頭石有補天力， 著腳潮無卷地聲。 萬里東溟歸把握， 億年南極奠隆平。 我今欲展扶危力， 挽卻關河舊帝城。

Cự ngao đới sơn Bích tẩm tiên sơn triệt để thanh, Cự ngao đới đắc ngọc hồ sinh. Đáo đầu thạch hữu bổ thiên lực [2], Trước cước trào vô quyển địa thanh. Vạn lý Đông minh quy bả ác, Ức niên Nam cực điện long bình. Ngã kim dục triển phù nguy lực, Vãn khước quan hà cựu đế thành[3].

Dịch nghĩa

Nước biếc ngấm núi tiên trong đến đáy,

Như con ngao lớn đội được bầu ngọc mà sinh ra.

Ngoi đầu lên, đá có sức vá trời,

Đặt chân xuống, sóng không có tiếng cuốn đất.

Vạn dặm biển Đông quơ vào tay nắm,

Ức năm cõi Nam đặt vững cảnh trị bình.

Ta nay muốn thi thố sức phò nguy,

Cứu vãn lại quan hà, thành cũ của nhà vua.

 

Bản dịch của Đinh Gia Khánh(25/12/1924 - 7/5/2003)

Non tiên ngâm tẩm nước trong xanh,

Bầu ngọc đội nên, ngao lớn sinh.

Đầu ngóc, vá trời còn sức đá,

Chân đưa, lặng sóng chẳng âm thanh.

Biển Đông, vạn dặm quơ tay nắm,

Nam cực, muôn năm vững trị bình.

Ta muốn phù nguy ra sức giúp,

Quan hà thu lại cựu kinh thành.

-Lương Đức Mến, ST và ĐT, 01/02/Giáp Thìn-

---

[1]Nguyễn Bỉnh Khiêm 阮秉謙 (1491 - 28/11/1585) huý là Văn Đạt 文達, tự Hanh Phủ 亨甫, hiệu Bạch Vân cư sĩ 白雲居士, người làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại, Hải Dương, nay thuộc xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Xuất thân từ một gia đình trí thức Nho học, cha là Nguyễn Văn Định có văn tài, học hạnh. Mẹ là Nhữ Thị Thục, con thượng thư Nhữ Văn Lan, thông tuệ, giỏi văn chương, am tường lý số. Nguyễn Bỉnh Khiêm thông minh, hiếu học, từ nhỏ đã được mẹ đem thơ quốc âm và kinh truyện ra dạy. Lớn lên, vào Thanh Hoá, theo học bảng nhãn Lương Đắc Bằng, được thầy truyền thụ môn học Dịch lý và sách Thái Ất thần kinh. Tuy học giỏi, nhưng lớn lên vào lúc xã hội loạn lạc, Nguyễn Bỉnh Khiêm ẩn chí, đợi thời, không chịu ra thi. Mãi sau này, Mạc thay Lê, tình hình xã hội ổn định, ông mới ra ứng thi, đậu Trạng nguyên

[2] Theo Sử ký bổ (Tam hoàng bản kỷ), thời Thượng cổ, hai vị thần là Cung Công và Chúc Dung đánh nhau. Đánh mãi không thắng nổi thần Chúc Dung cho nên thần Cung Công nổi giận, lấy đầu húc núi Bất Chu, làm đổ núi ấy khiến cho cột chống trời bị gãy. Nữ thần Nữ Oa, chặt bốn chân con ngao thần làm bốn cực chống cho trời khỏi sụt xuống.

[3] Sách Liệt tử, trong thiên Thang vấn có chép rằng ở biển Bột Hải có năm ngọn núi, chân núi không dính vào đâu cả, núi cứ theo nước thuỷ triều mà lên và xuống lênh đênh trên mặt biển. Thượng đế sợ các ngọn núi ấy trôi về Tây cực bèn sai con ngao thần rất lớn lấy đầu đội và từ đó năm ngọn núi ấy mới đứng vững ở một chỗ.