Tìm hiểu về BỘ TRANH TỨ QUÝ

Tranh lượm trên mạng, chữ LĐM chèn vào

Thuở “khoa cử” lên ngôi, gần Tết nhân gian thường sắm tranh chữ, tranh thờ và tranh chơi. Trong đó có bộ tranh Tứ bình hay tranh Tứ quý mà phổ biến là tranh vẽ cảnh 4 mùa với mỗi mùa một loại hoa, cây đặc trưng và mỗi loài hoa, cây lại tương ứng với một loài chim. Ví dụ:

Mùa XUÂN: hoa mai, hoa lan, hoa đào với chim khổng tước (mai/điểu);

Mùa HẠ: hoa sen, hoa hồng, hoa lựu, cây trúc có chim công (hồng/công);

Mùa THU: hoa cúc, hoa phù dung kèm với gà (kê/cúc);

Mùa ĐÔNG: cây thông (tùng) thêm hình chim hạc (tùng/hạc).

Thông dụng là bộ tranh Đông Hồ, Hàng Trống mà nay có nhiều biến thể trên nhiều chất liệu (gỗ, đồng, thêu, gắn đá, khảm...) mà nhân gian thường nói cho thuận miệng là bộ tranh “Tùng, Cúc, Trúc, Mai” và đương nhiên là treo theo thứ tự như vậy từ trái sang phải theo mắt người nhìn tranh.

Người ta treo tranh tứ quý không chỉ là để trang trí mà còn mang ý mong cầu may mắn, phú quý, sung túc và mang cả những yếu tố phong thủy nữa. Do vậy nếu như thứ tự các mùa trong năm là: Xuân, Hạ, Thu Đông và theo nguyên tắc “tả chiêu hữu mục” thì tranh phải treo theo thứ tự: Mai, Trúc, Cúc, Tùng theo hướng khi nhìn từ trong nhìn ra!

Ngày trước trong mỗi tranh thường kèm một câu thơ, gộp lại thành bài Tứ tuyệt (khuyết danh) mà  NGUYÊN TÁC là:

春天梅蕊鋪清白

夏日紅花鬪好奇

菊傲秋情香萬斛

松凌冬雪玉千枝

 được PHIÊN ÂM là:

Xuân thiên MAI nhụy phô thanh bạch

Hạ nhật HỒNG hoa đấu hảo kỳ

CÚC ngạo thu tình hương vạn hộc

TÙNG lăng đông tuyết ngọc thiên chi.

DỊCH NGHĨA (khuyết danh):

Mùa xuân, hoa mai phô nhụy trong trắng,

Mùa hạ, hoa hồng khoe sắc thắm tươi,

Mùa thu, hoa cúc tỏa hương thơm ngát,

Mùa đông, ngàn cành tùng tuyết phủ như ngọc.

DỊCH THƠ (khuyết danh):

Trời xuân mai trắng khoe thanh bạch

Rực thắm hồng hoa giục hạ sang

Ngạo nghễ tình thu hương ngan ngát

Đông về ngàn tuyết ngọc ôm cành.

- Lương Đức Mến, Đông 2018-