Lược sử QUÁ TRÌNH KHỞI NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN CỦA DÒNG HỌ

Nơi có dấu sao là nơi có người họ Lương

1. Tương truyền dòng họ Lương Chiến Thắng là hậu duệ của Bảng nhãn 榜眼 Thượng thư 尚書 Lương Đắc Bằng trong xứ Thanh. Khởi từ cụ Lương Quý công tự Tam Lang húy Cam 梁贵公 諱甘 字三郎 (Lương Đắc Cam, giỗ Rằm tháng Tám) lập nghiệp ở Dương Áo 陽襖, huyện Tân Minh 新明 (sau cải Tiên Minh 先明), phủ Nam Sách 南策, trấn Hải Dương 海洋 (nay là thôn Chử Khê, xã Hùng Thắng huyện Tiên Lãng, tf Hải Phòng) sinh ra các dòng họ Lương ở Tiên Lãng nay.

Bản đồ huyện Tiên Minh trong ĐKĐDC

Sau đó, vào khoảng năm 1750[1] Thái Tổ ta là Lương Công Trạch 梁公澤  từ đất Đăng Lai 登來 (sau cải là Phương Lai 芳來, nay thuộc xã Cấp Tiến, Tiên Lãng, Hải Phòng), gặp năm đói kém 家貧年奇, cùng với vợ (là Nguyễn Thị Lã) “bên nồi, bên con” gồng gánh sang ở nhờ, làm thuê cho các gia đình họ Nguyễn 阮族, họ Mai 梅族 ở Hương, Hạ, tổng Cao Mật 高密, huyện An Lão 安老, phủ Kinh Môn 荊門, trấn Hải Dương 海洋 (Chiến Thắng, An Lão ngày nay). Họ Nguyễn vô tự, Cụ nhận lời ủy thác 寄, để con trai (là Nghệ 藝) ở lại và sinh ra dòng họ Lương tại đây rồi quay về bản quán 本貫 bên Tiên Minh 先明.

Tổng Cao Mật TK XIX

Cụ Lương Công Nghệ đã lập ra dòng họ Lương ở Chiến Thắng^[2] 梁高密. Tại bản quán hậu duệ nay bên Cấp Tiến (con cháu cụ Lương Công Nghiệp 業) quan hệ thế nào chưa khảo cứu được, tuy trước năm 2000 từng cúng Tổ chung[3]. Ngoại tổ là Lương Công Cảnh 梁公景 quê ở Quan Bồ 關蒲 nhưng chưa rõ thuộc nhánh nào, đời nào, quan hệ họ tộc với nội tổ ra sao?[4] .

Xã Chiến Thắng nay

2. Tính từ khi Tổ sang khởi nghiệp bên bến sông Văn Úc vào giữa thế kỷ XVIII, sinh 6 trai (Lẫm 廪, Chiêu 昭, Tuấn 俊, Tú 秀, Thiệu 劭, Linh 拎) và 6 gái, đến 2018 đã có đến đời thứ 12 là hậu duệ các Cụ: Tuấn, Tú, Thiệu, Linh. Ban đầu con cháu vẫn giữ là Lương Công 梁公 đến đời thứ 3 các chi 1, 2, 4 ở Hương, Lộc đổi ra Lương Đức 梁德, chi 3 ở Hạ đổi: Lương Hoàn 梁完.

Hiện nay tại Tổ quán con cháu Chi Hai họ Lương quần cư 宭居 tại các thôn: Phương Hạ, Tôn Lộc và một vài hộ chuyển đến ở Cốc Tràng, Tân Thắng, khu dân cư Bến Khuể. Còn đi cư đi nơi khác khó thống kê hết.

3. Trong 300 năm qua, bởi nhiều nguyên do, trừ một số gia đình quần cư tại Tổ quán, nhiều gia đình, chi chòm tiếp tục ra đi. Việc “ly tán phân phân” 離散分分 này là theo lẽ tự nhiên có thể do mưu kế sinh nhai, vì mục tiêu chính trị, tôn giáo, bất mãn trong nội tộc, do điều động của nhà nước,...mà không tìm thấy tư liệu ghi chép.

Thời hiện đại những đợt ra đi lớn là cuộc di cư vào Nam năm 1954 (nhánh Trưởng ở Tôn Lộc) kéo theo là sau 30/4/1975 vào các tỉnh mà người thân đã vào từ trước; công cuộc khai hoang miền núi Tây Bắc những năm 1960-1970, khai hoang Tây Nguyên sau 1975... Vì thế đã mở ra các chi phái ở miền Nam (tf Hồ Chí Minh, Đồng Nai), Tây Nguyên (Đắk Lắk), miền núi phía Bắc và nhiều nơi vùng châu thổ (Nam Định, Hải Dương) hay ngay tại Hải Phòng (Kiến An, Kiến Thụy). Trong đó có phái đang ở Lào Cai 梁德老街 gồm những gia đình thuộc Chi 1, Chi 2 lên tháng 2/1964 và rải rác đến năm 1970 mà trung tâm ở thôn An Phong, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng.

Thể hiện bằng giản đồ sau:

THỜI GIAN

DANH TÍNH

ĐẤT KHAI CƠ

Trước

Viễn Tổ: LƯƠNG ? ? 梁 ? ?

-Yên Mô 摸渡 châu Trường Yên 长安, Đai Việt? - Chiết Giang 浙江省, Đại Tống 大宋國?

Thế kỷ XIII

CHƯA KHẢO CỨU ĐƯỢC

Anh: đến vùng Nam Định nay Em: vào vùng Thanh Hóa nay

Thôn Ngò, Đại Lý 大里, giáp Cổ Đằng 古籐, phủ Hà Trung 河中, trấn Thanh Hoa (nay là thôn Y Ngô, xã Đại Lộc huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa)

1328

Thủy Tổ: MỘ ĐÔ PHỦ QUÂN 墓都府君

1408

Đời thứ 4: LƯƠNG TÔNG HUỆ 梁宗惠

Triều Hải 鳳嚦, tổng Bái Cầu 沛梂, huyện Cổ Đằng 古籐 sau đổi huyện Hoằng Hóa 弘化 (nay là thôn Hội Triều, xã Hoằng Phong, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

1472 – 1517 (?)

Đời thứ 6: LƯƠNG ĐẮC BẰNG 梁得朋

Thế kỷ XVI

CHƯA KHẢO CỨU ĐƯỢC

Đời thứ 8 ± 1: LƯƠNG ĐẮC CAM 梁贵公諱甘字三郎 Tổ Thượng các dòng họ Lương vùng Tiên Lãng và An Lão

Lao Chữ 牢渚, tổng Dương Áo 陽襖

huyện Tân Minh 新明 (sau cải Tiên Minh 先明), phủ Nam Sách 南策, trấn Hải Dương 海陽

Nay là xã Hùng Thắng

huyện Tiên Lãng, tf Hải Phòng

Thế kỷ XVII

CHƯA KHẢO CỨU ĐƯỢC

Nay là xã Cấp Tiến

Đầu Thế kỷ XVIII

Đời thứ 15 ± 1: LƯƠNG ? ? 梁 ? ?

Đăng Lai 登來 (Phương Lai 芳來), Kinh Lương 涇涼

Đời thứ 16 ± 1 : LƯƠNG CÔNG TRẠCH  梁公澤 Đời thứ 8 ± 1 từ Cụ L. ĐẮC CAM Thượng tổ dòng Lương Cao Mật

Xã Hương Lạp 芗粒, tổng Cao Mật 高密, huyện An Lão 安老, phủ Kinh Môn 荊門 (sau là Kiến Thụy 建瑞), trấn Hải Dương 海陽. 1906 Hương Lạp đổi  thành Phương Lạp 芳粒, Mông Tràng Hạ蒙場下 và Tôn Lộc尊祿 giữ nguyên đều thuộc tổng Cao Mật 高密, huyện An Lão 安老, tỉnh Kiến An 建安

~1750

Đời thứ 17 ± 1 (từ Mô Độ Phủ quân): LƯƠNG CÔNG NGHỆ 梁公羿 Đệ Nhất tổ dòng Lương Cao Mật

Cuối TK XVIII

Đời thứ 18 ± 1 : LƯƠNG CÔNG TÚ (?-?) Đời thứ 2 từ Cụ L.C. NGHỆ Tổ Chi 2 Lương Cao Mật

Từ TK XIX

Đời thứ 19 ± 1, Đời thứ 3 từ Cụ NGHỆ

Tổ các Ngành thuộc Chi 2 có 6 vị con của 3 bà (bà Cả không con), Đổi ra LƯƠNG ĐỨC

Phương Lạp, Mông Tràng Hạ, Tôn Lộc thuộc tổng Cao Mật.

Dòng  bà Hai

Dòng  bà Ba

Dòng  bà Tư

sau 1945 đổi thành xã Cảnh Hưng, huyện An Lão. 1950 nhập với Kim Lĩnh Thượng và đổi thành xã Chiến Thắng.

XƯNG

HANH

LÂN

MÃ

LY

PHƯỢNG

4 Đời

4 Đời

4 Đời

4 Đời

4 Đời

4 Đời

Từ TK XX

Đã chép trong Gia phả

Thiếu tư liệu

xã Chiến Thắng, huyện An Lão, tỉnh Kiến An và từ 1962 thuộc Tf Hải Phòng

HIỆN NAY

Trưởng các “bếp” trong Đời thứ 8 Lương Chiến Thắng

THÀNH

TƠ

CHÂU

TÍNH

?

?

Như thế, Chi họ ta không phải đông dân nhất so với các họ khác trong khu vực nhưng lớn ở chỗ nó tồn tại liên tục theo chiều dài lịch sử suốt 300 năm qua và nó trải rộng trong không gian ở khắp các vùng trong nước Việt!

- Lương Đức Mến (trích trong Gia phả Ngành Hai đang soạn)-

---

[1] Mốc 1750 là do tôi tính dựa vào việc Gia phả chép “Vào năm gia bần niên cơ…” và Gia phả ngành Lương Hoàn ghi Cụ “Lương quý công húy Thiệu, công lãi Lương Công Nghệ, Lương Thị Ngỗi, chi đệ Ngũ tử..thọ Lục Thập Tứ tuế, tốt ư Minh Mệnh Thập Tứ niên, Quý Tỵ niên, Nhị nguyệt, sơ Bát nhật” tức là mất 08/02/Quý Tỵ 1833 thọ 64 tuổi, vậy cụ sinh năm 1769, lại là con thứ 5. Như vậy thân phụ (Lương Công Nghệ) phải  được Thương Tổ sinh ra và lập nghiệp tại đây trước đó trên 20 năm cùng nhiều dữ liệu khác.

Chưa khảo cứu được mối quan hệ thế thứ  phái này với phái Lương Bạch Đằng, Lương Vinh Quang cùng gốc Dương Áo 陽襖 (nay là Hùng Thắng) mới xác lập tại vùng đó cuối thế kỷ XIX và Lương Quan Bồ ở Tiên Lãng.

[2] Tuy đã sang An Lão nhưng mộ Thượng tổ táng tại Kim Đới 今帶, Tiên Lãng, mộ thượng Tổ tỷ táng tại Triều Đông 潮東 sau cải Trung Lăng 中陵, mộ Đệ Nhất đại Tổ dòng họ Lương ở Cao Mật (Chiến Thắng, An Lão, Hải Phòng nay) là Cụ Lương Công Nghệ táng tại xã Dư Đông 余東, tổng Phú Kê 富鷄  đều bên Tiên Lãng.

[3] Do khúc mắc trong việc phân thế thứ. Tôi đã sang Thái Lai nhưng bên đó Gia phả cũng thất lạc nên việc đối chiếu không thành. Chắc chắn cụ Nghệ 藝 là anh cụ Nghiệp 業 nhưng bên đó không xác tín được số đời!

[4] Vì sao Đệ Nhất đại Tổ 第一代祖 Lương Công Nghệ 梁公藝 (con cụ Trạch, quê Đăng Lai) lại kết hôn được với Tổ tỉ Lương Thị Còi  𣔞 (Ngỗi, hiệu Diệu Cần 妙勤, con Cụ Cảnh, quê Quan Bồ) cùng họ, cùng tổng Kênh Thanh 涇涼 (nay là xã Cấp Tiến)?