Tìm hiểu về “Doanh tính”

Đa số các tài liệu truy tầm về nguồn gốc tộc danh “Lương” 梁氏, như : “Danh hiền Thị Tộc Ngôn hành loại cảo” 名贤氏族言行类稿, “Thông trí thị tộc lược dĩ Quốc vi Thị” 通誌氏族略以國為氏) đều cho rằng tộc Lương từ Doanh tính 贏姓 mà ra. Vậy Doanh tính là gì và sao nay ít người họ “Doanh” 贏氏 thế ?.

Sử sách Trung Hoa chép rằng: đến thế kỷ thứ V trước Công nguyên ở Trung Quốc đã có hai loại “gia tính” được dùng: 姓 “tính” là họ gốc, sản phẩm của chế độ mẫu hệ, xác định những người chung một bà mẹ sinh ra; 氏 “thị”, sản phẩm của chế độ phụ hệ, là họ cành, tức tên đặt khi mới sanh dùng cho cả nam lẫn nữ, xác định những người chung tộc danh về phía bố.

Theo Doanh thị tông tộc 嬴氏宗族 thì bộ tộc mà sau này mang Doanh tính 嬴姓có từ thời viễn cổ 遠古時代. Dưới triều vua Đại Vũ nhà Hạ (夏禹,2205 tCn – 2198 tCn hoặc 2200 tCn - 2100 tCn) có Cao Đào 皋陶, người bộ tộc này là một hiền thần giỏi thuần hóa chim thú, từng được vua Vũ có ý định nhường ngôi nhưng sau triều thần bàn để con Vũ là Khải nối ngôi, mở ra chế độ cha truyền con nối. Cao Đào có 3 người con trai :

 - Con thứ là Trọng Chân 仲甄, còn gọi là Trọng Yển 仲偃 làm quan nhà Hạ, ăn lộc ấp Yển 偃 (vùng Khúc Phụ Tây ngày nay), con cháu sau lấy Yển 偃 làm họ, dòng này phát triển mạnh ở An Huy, Sơn Đông.

- Con trưởng là Bá Ế 伯翳, tức Bá Ích 伯益, làm quan nước Ngu, từng giúp vua Vũ trị thủy có công nên được vua Thuấn (帝舜,mất năm 2181 tCn) ban họ Doanh là tên ấp ăn lộc. Thời cổ đại, đây là một trong 8 dòng họ quý tộc biết đến thời đó. Sau này hậu duệ Bá Ích được phong ấp Tần hợp xưng Doanh Tần. Ông được suy tôn là Triệu tổ Doanh Tần 嬴秦趙之祖 là vậy và dòng này phân bố rộng ở vùng Sơn Đông 山東.

Đến khi phân phong, áp dụng nguyên tắc “dĩ quốc vi tính” 以國為姓 sinh ra từ Từ thị 有徐氏, Đàm thị 郯氏, Cử thị 莒氏, Chung lê thị 終黎氏, Vận yểm thị 運奄氏,  Thỏ cừu thị 菟裘氏, Tương lương thị 將梁氏, Hoàng thị 黃氏, Giang thị 江氏, Tu ngư thị 修魚氏, Bạch minh thị 白冥氏,  Phỉ liêm thị 蜚廉氏, Tần thị 秦氏.

Từ thị tộc Doanh 嬴氏 sinh ra tổ tiên 14 họ 十四姓 hiện nay, gồm: Triệu 趙, Mã 馬,  Tần 秦, Lương 梁, Giang 江, Liêm  廉, Hoàng 黃, Chung 鐘, Cát 葛, Từ  徐,  Phí 費,  Đàm 譚, Cốc 穀, Mâu  繆, Cù 瞿. Ngoài ra còn có các họ khác cũng được cho là khởi từ Doanh tính mà ra, như: An 安, Ích 益,  Cốc 谷, Kim 金, Tô 蘇, Anh 英, Bùi 裴...

Một nhánh con cháu Bá Ích sau dời về trấn Triệu Thành 趙城, huyện Hồng Động, tỉnh Sơn Tây hình thành nên họ Triệu 趙氏 theo nguyên lý “dĩ Ấp vi Thị” 以邑為氏.

Có lẽ phân ra nhiều họ nhánh như vậy nên ngày nay chẳng mấy người mang họ Doanh, cũng như người Việt ta chung Quốc tổ Hùng Vương 雄王 thuộc Hồng Bàng thị 鴻龐氏 nhưng có thấy ai mang họ Hùng 雄氏 hay họ Hồng Bàng 鴻龐氏 đâu?

Lương Đức Mến, tháng 4/2012