Sơ lược về THẾ ĐẤT tốt xấu và sự lựa chọn

Trong những năm mải lo chạy loạn, tản cư, lo phòng tránh bom đạn trong chiến tranh; mải lo cái ăn, cái mặc thời hậu chiến, đối với đa phần người dân, việc thiết kế và xây nhà ở, xây phần mộ của người thân được xem xét, thực hiện không mấy kỹ lưỡng. Ngày nay, khi đời sống khá giả người Việt đã chú ý tìm về những gì tốt đẹp nhất của truyền thống mà cổ nhân đã tích luỹ qua bao đời. Vị trí đặt ngôi nhà (Dương trạch, 陽宅) hay ngôi mộ (Âm trạch, 陰宅 ) với tương lai rất quan trọng, chọn sai sẽ hại cả một gia đình, một dòng họ. Chả thế mà có câu: “Y sát nhất nhân, Địa sát nhất tộc” 医杀一人地杀一族. Do vậy ngày càng có nhiều sách, xuất hiện lắm Thầy dẫn đến gia chủ đôi khi đã lúng túng càng thêm phân vân lựa chọn vị trí, hướng...

1. Khái quát chung:

Thực ra ban đầu cổ nhân cho rằng “Nhất dương thắng Thập âm” 一陽勝十陰. Nhưng về sau dương cơ (nơi ở của người đáng sống) chỉ cốt lấy hướng còn âm phần (nơi an táng của người thân) thì được quan tâm đến cả vị trí, thế đất, hình thù đám đất và hướng.

Ngày nay, “phú quý sinh lễ nghĩa”, ai ai cũng quan tâm cả phần âm và phần dương. Đó không phải là mê tín di đoan như có thời chúng ta từng lên án, lánh xa. Đó là việc tìm về cội nguồn, là vấn đề “Phúc chí tâm linh” 福至心靈. Nhưng nhiều trường hợp hơi thái quá và thực tế tôi thấy có khi gây hại thêm bởi những hủ tục lạc hậu lại ngóc dậy. Do vậy việc tìm về ấy phải có chắt lọc, không thần bí hoá, không tin vào những gì thiếu cơ sở và nhất là quá tin vào “đất phát” mà “há miệng chờ sung”.

Hơn nữa “Cát địa” 地吉 đâu phải ai cũng tìm được và hưởng phúc từ đó mà ngoài “Địa” 地 còn do “cơ duyên” và dù có rồi thì việc “phát” của con cháu còn do gặp “Thời” 時 và tuỳ “Nhân” 人 nữa. Nếu tìm được “Cát Địa” nhưng “Nhân bất Lợi"人不利 mà cố gò ép thì đôi khi gây hậu quả ngược lại! Bởi thế các bậc cao minh về Phong Thuỷ xưa, khi xét mình đã mấy ai dám làm nhà, đặt mộ Tổ tiên nơi đắc địa đâu! Song để cho an tâm, vững lòng, nếu có thể vẫn nên tìm đất, chọn ngày, xoay hướng nhằm “tránh Hung phùng Cát” 掙凶逢吉 và trong điều kiện có thể thực hiện được (về tiềm năng kinh tế, thông lệ địa phương…).

Muốn vậy cần căn cứ quy luật vận động của Âm, Dương 陰陽; phép Sinh-Khắc của Ngũ hành 五行; sự vận động vũ trụ theo Bát quái 八卦 mà chọn lựa, cân nhắc. Hiểu thấu đáo vấn đề này không đơn giản và thực hành được nó còn khó hơn. Để có cơ sở suy ngẫm về chỉ bảo của các Thầy.. hầu thực thi cho hợp với gia cảnh mình. Muốn làm được điều đó và để tránh mắc “hợm” thấy địa lý xấu chơi, tránh sa vào cuộc "đấu phong thuỷ" giữa hai nhà, hai thầy cần nắm được một vài điều sơ giản. Đó cũng là cách tự làm chủ mình, gia đình mình bởi 家事何必問外人 “Gia sự hà tất vấn ngoại nhân”.

2. Đại cương về thế đất tốt:

Dựa vào học thuyết Âm dương, Ngũ hành, Bát quái cổ nhân cho rằng địa điểm lý tưởng cho nơi dựng nhà, đặt mộ là nơi có thế đất vuông vức, nằm lưng chừng khoảnh đất cao giống hình chiếc ghế bành, xung quanh có Tứ quý 四貴 với “Tiền Chu Tước, Hậu Huyền Vũ, Tả Thanh Long, Hữu Bạch Hổ” che chở. Bởi thế nên người Trung Quốc có coi đó là bộ “Tứ đại thần thú” 四大神兽 đảm bảo cho sự phát triển của tương lai như trong câu cổ ngữ: “左青龙右白虎，上朱雀下玄武，中间是啥来着？ 帮助一下啊”. Các yếu tố này có tác dụng mà nhiều chuyện đã chép tưởng như không thể!.

2.1. Phía sau là Hậu chẩm Huyền vũ (玄龜, Rùa đen, thuộc Thuỷ 水): mặt sau của kiến trúc có núi, đồi, gò, đống, hàng cây, thành vách, nhà cao, khum như mu rùa, có hình móng ngựa bọc ở sau. Xa hơn có các đỉnh núi cao dần tạo sơn dựa vững chắc càng tốt. Kị nhất là sau trũng, trước cao ngất!

2.2. Bên trái là tả Thanh Long (青龍, Rồng xanh, thuộc Mộc 木, phương Đông). Phía Đông là nơi mặt trời mọc và vào buổi sáng là dễ dàng để lọc nước nên Rồng cần nằm cao hơn Hổ bởi Thuỷ lợi cho Mộc và nếu đã có hồ, ao, suối thì không nên đào giếng, khơi thêm rãnh phía này (quá Thuỷ gặp sao Vũ Khúc).

Phía tay trái, có đồi núi thoải, hàng cây thấp, nếu có hồ nước, suối tốt, cách “ Thanh Long hí thủy” 青龍喜水 vòng vào là tốt, ra xa, quay lưng vào là xấu. Long cần nhất phải đầy đặn, phải thắt, phải nghển đầu, sáng sủa, sạch sẽ, có thể vươn xa, uốn lượn nhu thuận, cao hơn gò Bạch Hổ, bao bọc bảo vệ minh đường. “Thanh Long mở miệng”, địa thế này là đất tốt, gia chủ sẽ được hưởng phúc lộc, thịnh vượng.

2.3. Bên phải là hữu Bạch Hổ (白虎,Hổ trắng, thuộc Kim 金, phương Tây). Phía Tây là nơi mặt trời lặn, tượng trưng cho hổ trắng, nơi thoát khí nên cần địa hình thấp hơn bên trái. Đặc biệt phía tay phải, nếu có ụ đất, đường lộ thông suốt là tốt nhưng Hổ cần tĩnh không nên làm thêm đường đi sát cạnh này; nếu có ao hồ, sông giếng, cầu cống hay núi cao hơn bên trái là không tốt (Hổ là thú dữ). Bạch Hổ ảnh hưởng đến con gái, các con thứ trong gia đình. Hổ cần quy phục, phải lõm, phải phục xuống, thấp hơn Long.

2.4. Trước mặt là Minh đường Chu tước (朱爵, Phượng hoàng đỏ, thuộc Hỏa 火) thấp hơn như cái ghế để chân. Minh đường che chắn bảo vệ mặt trước của kiến trúc. Nhưng nếu phía trước là núi, là cây cao, ngăn ánh sáng và gió sẽ không hay mà cần thoáng, có mặt nước để làm mát là tốt; phía trước có dòng nước chẩy quanh co coi như huyết mạch của đất, dẫn khí tốt vào nền đất.

2.5. Mối tương quan giữa bên trái (Rồng), bên phải (Hổ) rất quan trọng:

- Long và Hổ có thể là đồi núi, bờ ruộng…dưới dạng hai vành móng ngựa lồng vào nhau: Long phải lồng ra ngoài Hổ mới tốt.

- Hai bên Long Hổ tương bằng thì con cháu hưng vượng ruộng đất nhiều, nhiều Phúc lâu dài

- Long Hổ mà bị khuyết hãm thì quả phụ làm chủ, nam nhân đoản thọ .

- Long Hổ hợp cục như hình chiếc vòng ngọc, đó chính là nơi Long kết huyệt, trong nhà vàng ngọc chất như núi .

- Hổ cao mà Long thấp kém, con cả nghèo khó, con thứ lại giàu.

- Long Hổ cong cong thế chứa vào, lại thêm tài lộc sơn thế mạnh, gia đình vì thế mà phú quý hưng thịnh .

- Long Hổ cân bằng chính đáng, sự phú quý do trời định, Long Hổ như lâu thuyền, chính là nơi sinh tiền của.

- Long Hổ chia làm hai đường, cha con không gần nhau .

3. Đại cương về thế đất xấu:

- Tuyệt địa: nơi chỗ sơn cùng thủy tận, nơi xa xôi, hẻo lánh, được coi như chỗ tận cùng của sông núi, chẳng lối vào ra, lam sơn chướng khí ...người người khó đến, sao mà phát triển được. Việc “Phú tại sơn lâm hữu khách tầm” 富在山林有客尋 là trường hợp khó đạt được!

- Tứ quý xấu: Huyền vũ tàng đầu (rùa dấu đầu); Thanh Long vô túc (rồng không chân); Bạch Hổ hàm nghi (cọp ngậm thây), Chu Tước bị khốc (chim kêu sầu) là hung địa 凶地.

…

Như vậy địa điểm chọn xây dựng công trình (nhà ở, Từ đường, phần mộ) lành là phải có đủ “Long thật, Huyệt kết, Núi bao, Nước bọc” và tránh những đám đất méo mó, trước rộng, sau hẹp; đất có Bạch Hổ cao hơn Thanh Long hay trực đơn, thoát khí; Minh đường xung xạ, trực khuynh...Tuy nhiên, với người Việt cần chú ý vai trò cộng đồng nên việc chọn hàng xóm cũng nên trọng. Bởi thế các cụ ta mới dạy: “Nhất cận thị, nhị cận lân, tam cận giang, tứ cận lộ, ngũ cận điền”.

Dù sao, việc chọn, cắm đất chỉ là yếu tố “Tâm linh”, để gia chủ cư ngụ yên tâm “Bụng toàn gia cứ vững là yên” khi dựng nhà hay cháu con yên tâm hoàn tất việc báo hiếu khi xây mộ. Cốt ở mọi người bởi “Đắc địa tại thành tâm” 得地在誠心 và cần “Tiên tích Đức, hậu tầm Long” 先積德後尋龍 . Nếu mong muốn học hành, thi cử và quan vận hanh thông đừng cố nhăm nhăm tìm nơi dát địa mà hãy nhớ lời cổ nhân: “Nhất phận, nhì duyên, tam phong thổ, tứ tích âm công, ngũ độc thư” 一分二缘三風土四積阴公五讀书. Nghĩa là: một là nhờ số mệnh, hai là nhờ ngoại duyên, ba là vì phong thuỷ, bốn là vì âm đức, năm là vì học hành bởi “Đức năng thắng số” 德攮勝數 và "Xưa nay Nhân định thắng Thiên cũng nhiều" !.

Ngay như trong chi họ nhà tôi: "Dẫu rằng chung một tháng sinh: Chú lên quan tỉnh, cháu thành tù nhân". Xem thế đủ biết sự cố gắng của mỗi người quan trọng nhường nào.

-Tham khảo: từ nhiều nguồn-