Mấy ĐÁM CƯỚI trong gia đình

PL.12.3- Đám cưới của tôi, thời « bao cấp »:

- “Ăn hỏi và dẫn lễ”: Chỉ còn ít hôm nữa là Tết 1982 (Nhâm Tuất) nhưng vì công việc không xin phép nghỉ được. Việc xác minh Lí lịch của PTM, Lưu Long làm đã xong, Phòng Tổ chức duyệt hôm 23 Tết. Riêng chuyện “ra mắt” và báo cáo gia đình thì chưa làm được. Mãi Thứ Ba 19/01/1982 (25 Tết) cả 2 chúng tôi mới được nghỉ. Hai đứa không kịp sắm gì, chỉ báo cáo nhanh với cơ quan 2 bên rồi ngược tầu về ngay. Trên tầu gặp Nguyễn Bá Hanh (học cùng tôi năm cấp II, lấy Vân là con gái thầy Nhẫn. Năm 1988 chuyển vào Lâm Đồng) tôi viết thư về nhà nói ý định cưới và “phân công” trách nhiệm cho gia đình và các em. Tôi và HM xuống ga Lu đi tiếp lên Gia Phú.
Đến Bến Đền đã 10 giờ đêm. Khi đó gia đình còn ở tạm trong lán nương trong lòng hồ Chính Tiến, lần mò mãi, gần nửa đêm mới tới nhà. Nhạc phụ chắc cũng chả nhận ra con rể vì mới gặp một lần. Tôi từng được cha dạy: “Phối thất chi tế, vạn phúc chi nguyên”, việc hôn nhân là cội nguồn của mọi hạnh phúc, đó là công việc trọng đại nhưng vì thời gian, vì hoàn cảnh công tác nên khó có thể vẽ ra nhiều thứ được. Hơn nữa ngày xưa các cụ đặt ra đủ lệ bộ thiêng liêng, đôi khi phiền toái để nhằm làm cho đôi trẻ thấy có trách nhiệm với nhau, với gia tộc và với phép nước. Chúng tôi đương nhiên nhận thức được nên khỏi phải thử thách và tôi đã thuyết phục được bố mẹ vợ. Thương con, bố mẹ đồng ý cưới vào 28 Tết (Mà còn ngày nào nữa ?). Sáng 26 tôi đạp xe về Phong Niên. Thấy gia đình đã lo đủ. Cũng may mà năm đó mẹ nuôi được một con lợn to (169 Kg). Họ mạc quanh cả, không mời xa nên khỏi lo. Chiều 27 tôi, bố, thím Bính, Vinh sang nhà cô Thị tập kết để mai sang nhà gái cho gần !). Trước lúc đi, tìm mãi không thấy đuôi lợn đâu, bố chửi um lên (Thức đã lấy chia cho trẻ con !). Bên thím Bính mổ lợn Tết, tôi sang cắt lấy đuôi, không kịp cạo lông, cầm đi luôn. Sáng hôm sau cô Thị nấu xôi rồi sắp lễ. Thấy Thủ thì to (lợn 169 Kg) đuôi thì bé (lợn 80 Kg) khó sắp nên tôi bỏ không dùng đuôi đó nữa. Có lẽ hiếm ai tự đi hỏi vợ và có cách dẫn lễ như tôi.
- Ngày cưới: Sáng Thứ Sáu 22/01/1982 (28 tháng Chạp năm Tân Dậu), từ nhà cô tôi phải đi trước tiền trạm, tin vào anh Tầu dẫn đường, ai ngờ cả đoàn đón dâu bị lạc quanh đồi Tên lửa (gần Ga Làng Vàng) mãi gần 12 giờ mới tới. Tìm mãi không thấy bát hương, lại có ông rỉ tai nói với bố tôi: nhà này đi Đạo nên bố tôi lo. Tôi động viên, không ngại, vì CA đã xác minh rồi. ăn xong, 1 giờ xin rước dâu. Tôi lai cô dâu trên chiếc xe đạp gắn với tôi cả mấy năm Đại học. Mệt phờ. Về tới nhà gần 4 giờ chiều, Vừa kịp (ngày ấy không có ô tô cũng chẳng có xe ôm, chỉ vài xe đạp tàng). Kíp thế mà vẫn vui, không nợ nần gì, vẫn đủ lệ bộ. Hồi đó, căn nhà cháy 02/1979 gia đình chưa làm lại nhà.Vợ chồng Thuộc-Nghị dựng nhà nhỏ trên nền nhà cháy, bố mẹ và các em dựng lều ở nền cũ (nơi nhà ở bây giờ), Đêm Tân hôn chúng tôi ngủ bên nhà Thuộc, mỗi đôi một gian. Chẳng giường, chiếu, quần áo cưới ! Tất cả chuẩn bị và tiến hành mọi Lệ Tục chỉ có 5 ngày ! (Tôi chả hiểu sao nhiều người cứ vẽ ra rắc rối cho hai bên, nợ nần cho đôi trẻ !). Khi đó Nghị vừa sinh cháu Thuận được hơn hai chục ngày. Sáng sau, mẹ sang gọi hai đôi mới dậy. Tôi viết bài thơ:

Xuân về thêm đượm Hương say,
Vui lên em hỡi - phút giây tiên bồng.
Khi xưa hôn má em Hồng,
Nâng niu anh để làm chồng hôm nay.
Bóc tờ Lịch mới trao tay:
Đất lề, Quê thói - Đợi ngày Tròn, Vuông.

Bạn bè 2 đứa, vì vội không mời được ai, chỉ có mỗi Lưu Long thay mặt cơ quan CA lên dự và chụp ảnh. Cuộn Phim để trong Vali Long đã làm mất.

Sau Tết chúng tôi xuống Yên Bái và bắt đầu cuộc sống mới.Vì điều kiện công tác (tôi đi Biên giới, lúc về HM lại đi cơ sở. Lúc 2 đứa ở nhà lại không đúng ngày) nên mãi 10/9/1982 chúng tôi mới lấy Giấy công nhận kết hôn (8 tháng sau cưới, lúc đó đã chửa Huyền Thương được hơn 3 tháng !). Xin được một gian tập thể, giường cá nhân, bàn ghế cơ quan, thiếu thốn đủ thứ, 2 bên không ai chi viện gì. Đến lúc Huyền Thương 3 tháng tuổi mới đóng chiếc giường đôi đầu tiên. Lúc Hải Thương 4 tháng mới đóng thêm một giường và một tủ. Từ tháng 2/1982 đến khi rời YB về Lào Cai chúng tôi chuyển chỗ ở 2 lần. Năm con gái 10 tuổi mới có đất (328 đường Hoàng Liên) và thêm 10 năm nữa mới xây được.

GIA HÒA VẠN SỰ HƯNG

PL.12.7. Trong thời “đổi mới” em cưới khá hơn:

1. Tục xưa, nếp cũ: Lục Lễ bất chi, trinh nữ bất xuất:
1.1. Nạp thái, hay kén chọn còn gọi là Chạm ngõ.
1.2. Vấn danh, hay ăn hỏi hỏi họ tên và họ người mẹ.
1.3. Nạp cát , báo cho nhà gái biết.
1.4. Thỉnh kì hay Định ngày : thông báo ngày xin dâu, hứa Lễ vật.
1.5. Nạp tệ, Đưa Lễ cưới, trước đó nhà trai làm Lễ Cáo Từ đường
1.6. Thân nghinh, tức Đón dâu, phải làm Lễ cáo từ đường tại cả 2 bên.
Sau đó làm lễ Hợp cẩn, sau ngày cưới có lễ Lại mặt.

2.Xem ngày, giờ cưới xin
2.1. Ngày Hoàng đạo
Tuy rằng: “Phúc hay Họa đâu bởi ngày, Lịch đặt ra sao cầu được Phúc; Yên hay Nguy cũng tại người, bụng hai nhà cứ vững là Yên” nhưng lại có câu: “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nên cũng cần biết ngày đẹp để chọn.
2.2. Bảng tính giờ Hoàng đạo:
2.3.Ngày Bất tương (không xung khắc, sát phạt lẫn nhau) nên thuận cho các việc khởi đầu như lấy vợ cồng, làm nhà

3. Trong dịp cưới Luận (6/2004, tức 5/Giáp Thân)
3.1-Ngày Hoàng đạo trong tháng 5 Giáp Thân là : Nhâm Thân (05); Quí Dậu (06), Đinh Sửu (19) Kỉ Mão (12); Giáp Thân (17); ất Dậu (18); Kỉ Sửu (22); Tân Mão (24);Bính Thân (29) là ngày thuận tiện cho cưới xin : Có thể cáo gia tiên, đi đón dâu, đưa dâu về.
3.2-Ngày Sát Chủ trong tháng 5 Giáp Thân : Bính Tý (09); Canh Thìn (13); Mậu Tý (21); Nhâm Thìn (25). Đây là những ngày không được tiến hành các nghi lễ: cáo gia tiên tại nhà trai, xuất phát đi đón dâu, đưa dâu về.
3.3- Bảng Đổi Giờ ban ngày tháng 5 này :
Dần Mão Thìn Tỵ Ngọ Mùi
5h20-7h19 7h20-9h19 9h20-11h19 11h20-13h19 13h20-15h19 15h20-17h19

3.4.Các lễ và trình tự phân công thực hiện:
3.4.1/Ăn hỏi :
+ Mến đặt thuê 5 quả son và sắm lễ gồm : Trầu, Cau, Rượu, Chè, Bánh Phu thê,Cốm, Hoa quả cỡ 1.500-1.700. Việc chia 2 phần: Phần nhiều thắp hương tại nhà gái, phần ít Để đưa sang nhà ông cậu cô dâu là do nhà gái.
+ Mồng 6 (Quý Dậu) vào thứ Tư: Sáng Mẹ sắp lễ khấn Gia tiên tại nhà xong lên Lào Cai kiểm tra lần cuối, chờ cho đỡ mệt (Thuộc hay Thức phụ giúp và đưa đi, vì Mến đi công tác tại HN). Có thể Mẹ hoặc ai đưa mẹ đi ra mừng nhà cho Quang Loan trước rồi đi ngay để tránh năng chiều.Tối đến nhà Ô Sơn chơi cho quen nhà, biết mặt, xem có vấn đề gì phát sinh (không phải lễ chạm ngõ). Chị Mến và Luận đưa sang.
+Sáng Mồng Mười (Đinh Sửu): Tập trung ở nhà Mến; C.Mến dẫn xe Thuộc lên lấy Lễ ở chỗ đã đặt. Sau đó: Dì, A.Mến, Thuộc, Đào, Hiến, Hải Thương, Hạnh, Hoà, Huệ, Nga, Hằng rời nhà từ 7 đến 7h30, 2 CA huyện , Thành, Vương (21) tập trung tại nhà Mến. Đến 9 h 15 - 9 h 30 phút sang nhà gái. Chú ý đủ 12 người.( Trường hợp A.Mến không về kịp thì C.Mến đi thay và Đào thay bằng Thức, sao cho đủ Mẹ, Dì, anh, chị, cháu, bạn ). Phương tiện : Mến về sớm sẽ mượn ô tô. Nếu về muộn sẽ đi xe Điện hoặc xe máy của: Thức, Hoà, Luân, Tài, Vương, Mến, 2 CA huyện. Tại nhà Gái: Mẹ làm trưởng đoàn. Hộ tống có Dì và các con. Đội lễ: Hiến, Hạnh, Hoà, Huệ, Nga, Hằng . Trai áo trắng Cà vạt; Gái áo dài. Nội dung: bàn, thống nhất việc xin cưới về ngày giờ, thủ tục đón dâu, số lượng người đi đưa dâu. Cái gì tồn đọng chưa thống nhất được để lại tính sau. Nhà gái mời cơm.
3.4.2/Yết cáo gia tiên trước cưới :Trưa 22 (Kỉ Sửu) Thường, Hợp làm mâm cơm ở nhà, nhờ Dì yết cáo gia tiên xin phép vào ngày 24 được đón dâu. Ngày 19, sau khi ở CA huyện về Mến đã nhờ Ô Mỏng làm trưởng đoàn nhà Trai đi đón dâu giúp. Sau đó Thuộc đưa Ô Mỏng lên Lào Cai đề phòng tắc đường và cho các cụ đỡ mệt.
3.4.3/Dẫn lễ: Chiều 22 : Đoàn nhà trai (Ô Mỏng, Mẹ, Mến, Thức, Hòa, Thường) sang nhà gái đưa lễ. Lễ gồm 3 phong bì, mỗi phong bì 300 do Mến chuẩn bị. Hẹn với nhà gái 6 giờ 30 ngày 24 đến và 7 giờ được dẫn dâu về nhà trai và mời đoàn nhà gái. Trường hợp nhà gái yêu cầu lễ mặn thì C. Mến đặt 3 lễ , mỗi lễ trị giá 200 kèm 100 tiền mặt. Lúc này phải huy động Huyền Thương, Vân Anh, Khánh đội lễ.
3.4.4/Dự Lễ Vu quy: Sáng 23: Ô Mỏng, Mến, Thức, Hải Thương, Thành, Bằng, Hiền, Lý dự lễ Vu Quy với nhà gái tại Khách sạn Hoàng Liên.
3.4.5/Đón dâu. Mến chuẩn bị lễ xin dâu gồm 1 cơi trầu, 1 be rượu. 6h 45 xuất phát từ nhà Mến sang nhà gái gồm : Mẹ, Ô Mỏng,2 Mến, Thức, Hải Thương, Thành, Bằng, Hiếu, Hiền, Lý, Khánh đi 3 xe do Tùng, Nam, Thắng lái. 7 giờ l5 từ nhà gái về thẳng CA huyện.
3.4.6/Tuyên hôn: Tại HT CA huyện Bảo Thắng.Tuyên bố xong là vào tiệc. Nhờ CA huyện tìm người chủ hôn. Tuỳ vai vế nhà gái mà ông Mỏng hay bác Hỗ phát biểu.
3.4.7/Lễ Tơ hồng Xong ở huyện xe đưa về nhà làm lễ tại nhà. Tình hình thời tiết và điều kiện khác không cho phép thì có thể thay đổi nội dung này. Khi đó việc yết cáo tại nhà sẽ tiến hành vào ngày Bính Thân, 29 tháng 5, tức Thứ Sáu ngày 16/7. Có mời các cụ già hôm cưới không ra Lu được.
* Chuẩn bị tại nhà : Phúc, Luân lo. Vì anh chị em phải ra Lu nên có thể thuê hoặc nhờ người làm 5 mâm, có thể kịp thì vào chiều 24, không để đến trưa 29.

3.5.Thống nhất kế hoạch lần cuối:
+ Tối Chủ Nhật 04/7 (17 âm) Tất cả các anh em tại nhà Mến.
+Nội dung: Thống nhất Chương trình; Đăng kí khách của từng người (ai vắng có thể gửi báo số lượng); Phân công trách nhiệm và những vấn đề khác phát sinh.

3.6.Phân công:
+Dọn nhà giúp mẹ : Luận, Hạnh, Đức, Hoàn.
+Báo cáo CA huyện: Mến, Thức (đã xong).
+Báo cáo Viện KSND huyện Văn Bàn : Mến, Thuộc, Luận (đã xong).
+Đăng kí: Luận lo, báo ngày tuỳ anh em ai dự được.
+In Thiếp mời 2 loại : Luận, Ngọc (xong trước 19). Mến, Luận đã in chiều 18 lấy hết 450 000đ
+Trao đổi với lãnh đạo CA huyện (Mến) : Mượn phòng ở trang trí thành phòng đón dâu ; Xin lực lượng giúp làm cỗ, chuẩn bị chè nước, bưng mâm, tiếp khách, chủ hôn .
+Trong thời gian từ 22 trở đi có việc gì cần giải quyết trực tiếp với BT cần phải có mặt gia đình do Thuộc thực hiện, vướng điện hỏi Mến
+ Cùng các anh CA huyện tính thực đơn, đơn giá mỗi mâm,số thực phẩm từng loại: Luân, Phúc (20). Dự kiến 180 nghìn/mâm có xôi, canh, nhạt, mặn, rượu, cơm.
+Mua thực phẩm, chè, thuốc: Nhờ xe CA huyện (Luận), nếu xe bận thì Thuộc nhờ Thuận ra cùng chị Hải Hỗ, Đào, Nghị, Luân (ngày 23, tại Lu). Kinh phí: Luận đưa cho Luân.
+Xếp mâm và giám sát cùng: Phúc, Luân (phải ra sáng sớm 24, hoặc ở lại đêm 23)
+Cùng CBCS CA huyện bê mâm: Hải Thương, Thuận, Hoà, Hạnh,
+Tiếp nước: cùng huyện: Nga, Quỳnh, Huyền Thương, Hoa
+Dựng và dỡ Rạp, thuê , mượn nồi, dụng cụ, bát đĩa, ấm chén, củi :Luận nhờ hoặc thuê, chú ý Quạt và phòng mất điện có thể đem máy phát của Mến và xã về..
+Xe: Mến (dẫn dâu và đưa đón nhà gái), Thuộc, Thức, Luận.
+Chụp ảnh, quay băng: Bằng, Nghĩa, Vi.
+Dọn dẹp sau tiệc, giải quyết hậu quả: Luân, Phúc...

PHI TÚC TRÁI BẤT THÀNH PHU PHỤ