CHÚC VĂN NGÀY GIỖ TỔ

Theo lời Trưởng tộc, Long văn của dòng tộc đã bị thất lạc, chỉ có bản Văn cúng hàng năm. Dựa theo bài khấn âm Hán Việt của phụ thân soạn năm 1990 trong dịp Giỗ Vọng Tổ lần đầu và mẫu văn cúng trong các tác phẩm bàn về phong tục Việt cũng như ý hiểu của bản thân, tham khảo một số bài văn tế Tổ của vài họ được biết và thực tế lịch sử dòng họ mà tôi soạn ra một số bài sau để dùng vào dịp 15/Giêng tại Lào Cai:

1. Bài âm Nôm soạn chung cho cả tộc:

I .MỪNG HÔM NAY:
Rằm Nguyên Tiêu khí sáng, trời xanh,
Đất Phương Hạ rộn vui xóm ngõ.
Ngắm núi Voi sừng sững linh thiêng,
Nhìn sông Úc đôi bờ sóng vỗ.
Con cháu tộc Lương,
Từ mọi phương hướng về đất Tổ.
II. THUỶ TỔ XƯA:
Quê tổng Phương Lai,
Hải Dương là lộ.
Vừa sinh 2 con lại gặp cảnh điêu linh,
Trịnh Nguyễn phân tranh, cơ đồ nghiêng ngửa.
Thêm lụt lội, nhân cảnh tang thương,
Đời đã cực lại càng thêm khổ.
Đành một gánh từ bỏ quê hương,
Dắt vợ con quyết tìm nơi dễ thở.
Thấy bên tả sông Văn nước ngập, muỗi đầy, người vẫn còn thưa,
Bèn sang đó đắp bờ thau chua, rửa mặn, phát hoang, cầy vỡ.
Công sức mồ hôi đã thấu đến trời,
Lại được họ Nguyễn, họ Mai giang tay giúp đỡ.
Nên thành hương thành quán, nên ruộng nên đồng.
“Đất lành chim đậu” sớm sinh sôi nẩy nở.
Nhớ quê, người trở lại Đăng Lai,
Tiếp cuộc sống và giữ hương khói Tổ.
Để lại cháu con mở mang quê mới,
Xây nên dòng họ Lương ở làng Hương - Hạ.
III. ĐẾN ĐỨC TỔ TA:
Cha vốn gốc Phương Lai,
Mẹ Quan Bồ cùng lộ.
Tuổi thơ ấu, xa cách chẳng biết nhau,
Thời khôn lớn nên duyên chồng vợ.
Tiếp việc mẹ cha xây dựng Hạ Hương,
Bao công sức, khơi mương, vượt thổ.
Bồi lấp bãi lầy,
Dọn quang lăn, cỏ.
Xóm làng Cao Mật ngày một đông vui,
Già trẻ Hương Hạ càng thêm no đủ,
Việc cấy cày, đã hết dạ chăm lo,
Đường học vấn, còn dày công dạy dỗ.
Đạo làm người: Trung hiếu đinh ninh,
Cách xử thế: ân tình thi thố.
Công ơn mở đất, ai cũng kính yêu,
Tâm huyết xây quê, đời càng thấy rõ.
V. THẾ RỒI :
Đang lo cấy cày, gặp buổi nhiễu nhương,
Lại thương nỗi nhân dân đói khổ.
Vâng mệnh Vua, Văn Úc xuôi dòng,
Việc điếu phạt ra quân chẳng nỡ.
Trong một trận tuy phỉ bình nhưng Cụ bị trận vong,
Nhớ lời dặn, cháu con chọn lấy làm ngày giỗ Tổ.
Sống nhiệt thành, tử trận linh thiêng,
Với hậu thế Người luôn phù hộ.
Lời xưa, ý nay bồi đắp: đạo Thánh hiền ghi nhớ noi theo,
Đất cũ, làng mới xum vầy: tình cốt nhục thân thương gắn bó.
VI. NAY GẶP BUỔI:
Kinh tế thị trường,
Giao lưu mở cửa.
Một hướng đi lên,
Muôn điều thách đố.
Sao cho kịp bước canh tân,
Để khỏi mang danh bảo thủ.
Học ông cha: mở óc suy tư,
Cùng dòng họ: bền gan gắng cố.
Khắp tứ phương: Nam, Bắc, ngược, xuôi,
Dù bách nghệ : sĩ, nông, công, cố.
Đường kinh doanh đã quyết là thành,
Nghiệp khoa cử đã thi là đỗ.
Thế mới biết:
Tu nhân, tích đức, Phật đền cho,
Khổ tứ, lao tâm, Trời chẳng phụ.
VII. CON CHÁU HÔM NAY :
Sát cánh bên nhau,
Trước bàn thờ Tổ.
Sắm hương hoa, một lễ chân thành,
Tưởng công đức muôn phần ngưỡng mộ.
Mong Tổ tiên từ cõi linh thiêng,
Giúp con cháu mọi đường tiến bộ.
*
Thắp nén trầm nghi ngút tại Từ đường,
Đặt nhành hoa ngạt ngào bên Tổ mộ.
Tưởng nhớ ân sâu Đấng Anh Linh,
Tâm nặng nghĩa dâng Tiên Liệt Tổ.
Nguyện Hiếu, Trung, vì Nước vì Dân,
Tròn đạo nghĩa với Đời, với Họ.
Rèn NHÂN NGHĨA TRÍ DŨNG LIÊM,
Để KHANG NINH PHÚC LỘC THỌ.
Xây làng xóm Văn minh,
Dựng Quốc cường, dân phú.
Khắp ngược xuôi, Hạnh phúc Yên Vui,
Dòng Lương tộc danh thơm muôn thuở.

-Cúi xin Tiên Tổ chứng minh, phù hộ-

2. Bài âm Hán Việt soạn cho nhánh Lào Cai:

Việt Nam quốc, Lào Cai tỉnh, Bảo Thắng huyện, Phong Niên xã, An Phong thôn,
Tuế thứ … niên, Chính nguyệt, Nhất thập ngũ nhật.
Hiệp Tế Tổ Tiên Tộc chi lễ
Kiêm vì đích tôn Lương Đức Mến hiệp gia Lương tộc Nội Ngoại tôn đẳng.
Cẩn dĩ hương đăng, sinh ư tửu quả, thứ phẩm chi nghi.
Cảm cáo vu:
Hiển Tiên Tổ: Lương Công Trạch đẳng tiên linh
Hiển Thủy Tổ: Lương Công Nghệ, Tỷ Lương Thị Còi đẳng tiên linh.
Hiển đệ nhị đại tổ: Lương Công Tú, tỷ Đào Thị Nhượng, Nguyễn Thị Dụng, Hoàng Thị Châu, Đặng Thị Chiền đẳng tiên linh.
Hiển đệ tam đại tổ: Lương Đức Hanh, tỷ Đặng Thị Chẻo đẳng tiên linh.
Hiển đệ tứ đại tổ: Lương Đức Trinh, tỷ Nguyễn Thị Lễ đẳng tiên linh.
Hiển đệ ngũ đại tổ: Lương Đức Trính, tỷ Đặng Thị Chỉ đẳng tiên linh.
Hiển khảo: Lương Đức Thân.
Cập tam phái: Hiển Huyền Tằng Tổ đẳng tiên linh.
Tam phái đẳng tổ ty, Hiển tổ co dĩ hạ đẳng tiên linh Lương Tộc tam phái Nội Ngoại vô danh, vô vị nam nữ đẳng tiên linh.
Đẳng đẳng lai phục hưởng.
Cung vi tiên linh.
Thượng tự Tiên tổ. Hạ chí tằng huyền.
Linh khâm hòa thái. Đạo phạm thánh hiền.
Hữu khai tất niên. Vạn đại chi hiếu từ nhi kiến.
Khắc xương khuyết hậu. Thiên thu chi công đức bất thiên.
Kỷ niên tích viễn hồng trần. Kiều mộc trường giang truy miên viễn.
Giả nhật thời đình qui hạ. Giản mao hoàng thủy ngụ vi kiền.
Phục kỳ
Tinh thần tụy tụ. Trung hậu Gia truyền.
Tỉ phước quả thường viên, Phong vinh chung tư tư trập trập.
Nhi hiếu văn vĩnh thực, Nhã ngâm qua điệt miên miên.

-Phục duy cẩn cáo.-

3. Khấn Thổ thần, Long mạch trước khi Giỗ vọng:

Nam mô A Di Đà Phật !
Kính lạy: Hoàng Thiên, hậu Thổ chư vị Tôn Thần cùng các ngài Thần linh cai quản khắp trong xứ này.
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm Đinh Hợi, vào năm thứ 62 của nước CHXHCN Việt Nam, Tức là Thứ Bẩy, ngày 03 tháng 03 năm 2007,
Tại Tư gia của Song thân ở thôn An Phong, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai,
Tín chủ con là: Lương Đức Mến, hậu duệ đời thứ Bẩy và là Trưởng Chi út ngành ba Lương Cao Mật cùng mẫu thân, anh em các chi, phái hợp cùng con cháu nội ngoại, dâu, rể của Lương Đức gia tộc trên đất Lào Cai, nhân là ngày tưởng nhớ của Triệu Tổ Lương Đức gia tộc toàn tiểu tôn tuân theo nghi lễ, sửa biện hương hoa, sắm sanh lễ vật;
Trước án tọa Tôn thần cùng chư vị uy linh, kính cẩn tấu trình:
Kính cáo Bản gia Thổ công, Táo quân, Long mạch và các vị thần linh, cúi xin chứng minh, phù hộ cho toàn gia bình an thịnh vượng.
Kính thỉnh các Tiên linh, Gia tiên chúng con và những vong hồn nội tộc thờ phụng vị cùng về hâm hưởng.
-Cẩn cáo-

4. Khấn Vọng Lễ Tổ:

Hôm nay, ngày Rằm tháng Giêng năm Đinh Hợi, vào năm thứ 62 của nước CHXHCN Việt Nam, Tức là vào Thứ Bẩy, ngày 03 tháng 03 năm 2007,
Tại Tư gia Song thân ở thôn An Phong, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai,
Hậu duệ Đời thứ Bẩy Lương Đức Gia tộc, Trưởng chi út ngành Ba là : Lương Đức Mến cùng mẫu thân, anh em các chi, phái gồm:
-Lương Đức Hỗ, đại diện cho ngành Trưởng,
-Lương Đức Thuế, đại diện cho Chi Trưởng ngành Ba;
-Lương Đức Thường đại diện cho phái Trưởng chi Thứ ngành Ba;
-Các trai đinh hậu duệ của phái út chi Thứ ngành Ba;
Hợp cùng con cháu nội ngoại, dâu, rể toàn tiểu tôn, từ nơi biên ải xa trông muôn lạy kính cẩn thưa rằng:
Hôm nay là ngày tưởng nhớ Lương Đức gia tộc Triệu Tổ , đứng trước linh vọng Lương môn lịch Đại Tổ tôn Thần chủ (梁門歷代祖宗唇主):
-Thủy tổ Lương Công Trạch (梁皋密肇祖 梁公宅) cùng Tổ tỉ;
-Đệ Nhất Đại Tổ Lương Công Nghệ (第一代祖梁公羿),Tổ tỉ Lương Thị Còi,
-Đệ Nhị Đại Tổ Lương Công Tuấn (第二代祖梁公俊) cùng Tổ tỉ;
-Đệ Nhị Đại Tổ Lương Công Tú (第二代祖梁公秀) cùng Tổ tỉ là Đào Thị Nhượng, Nguyễn Thị Dụng, Hoàng Thị Châu, Đặng Thị Chiền
và các vị tiên tổ:
- Hiển Cao tằng tổ khảo : Lương Đức Bầu, Lương Đức Xưng và Tổ tỉ;
- Hiển Cao tằng tổ khảo : Lương Đức Hanh (第三代祖梁公亨), Tổ tỉ : Đặng Thị Chẻo;
- Hiển Tằng tổ khảo : Lương Đức Thể, Lương Đức Hòa, Lương Đức Hinh, Lương Đức Tuynh, và các Tổ tỉ;
- Hiển Tằng tổ khảo : Lương Đức Trinh (第四代祖 梁德禎), Tổ tỉ : Nguyễn Thị Lễ;
- Hiển Tổ khảo : Lương Đức Chức, Lương Đức ổn, Lương Đức Mạo, Lương Đức Dứa và các Hiển Tổ tỉ
- Hiển Bá phụ khảo: Lương Đức Duẩn, Hiển Bá phụ tỉ Đào Thị Dẫn;
- Hiển Bá phụ khảo: Lương Đức Tuế , Hiển Bá phụ tỉ Nguyễn Thị Hợi;
- Hiển Bá phụ khảo: Lương Đức Liêm, Hiển Bá phụ tỉ Vũ Thị Hợi;
- Hiển Bá phụ khảo: Lương Đức Quýnh (梁德迥) ;
- Hiển Tổ cô : Lương Thị Mẹt.
- Hiển Tổ khảo : Lương Đức Trính (第五代祖 梁德楨), Tổ tỉ : Đặng Thị Chỉ (鄧氏只);
-Hiển khảo: Lương Đức Thân (第六代祖 梁德親).
-Hiển Thúc khảo : Lương Đức Dật (梁德溢), Hiển thẩm: Lưu Thị Bính.
-Hiển huynh: Lương Đức Thiếp, Hiển tẩu: Đặng Thị Khuy
-Hiển đệ Liệt sĩ Lương Đức An (梁德安)
Cùng các vị Nội Ngoại tiên linh, Thúc Bá, Cô, Dì, Đệ, Huynh, Tỉ, Muội, Hôn, Tế của Lương tộc và các vong linh phụ thờ theo Tiên Tổ .
Kính cáo đương cảnh Thành hoàng, Thổ công Long thần cùng chứng giám.
xin kính cẩn dâng hương, nến, trầm, trà, rượu, trầu, vàng, mã, xôi, gà, quả, hoa… ; trình bầy lễ mọn, biểu lộ lòng thành, kinh mời liệt vị tổ tiên, các bậc phụ thờ và các phụ vị thương vong cùng về hâm hưởng.
Trộm nghĩ rằng:
Vạn vật tạo thế gian, Cây theo cội lớn, nước tự nguồn trôi nên uống nước phải tìm Giếng chẩy ra;
Người sinh trong trời đất, Thẩy cháu con ai nấy đều chung cành, cùng gốc nên phải báo ơn dầy Tiên Tổ.
Nhớ Tiên linh xưa:
Khi yên hàn chăm lo cầy cấy nuôi dạy cháu con,
Lúc loạn li tòng quân dẹp giặc oai linh một thủa.
Ngày thất bát- Bên nồi, bên con, thau chua rửa mặn lập ra làng xóm; Gây nghiệp kiệm cần, tiếng nhà trung hậu
Buổi khai hoang- Vượt núi, băng rừng, san đồi, phát rẫy dựng nên thôn bản; Dãi gió dầm sương, xây dòng tiến bộ.
Lại biết rằng:
Cành rợp bóng, dòng chảy không ngừng vì gốc bền, nguồn vững,
Gia môn khang thái bởi Linh Miếu trường tồn, oai linh Tiên Tổ.
Uống nước phải nhớ nguồn, hưởng trái thơm nhớ ơn người trồng cấy,
Đó là nếp hiếu nghĩa ngàn xưa, là đạo cương thường vạn cổ.
Bởi thế cho nên:
Nhân ngày tưởng niệm, ngưỡng vọng Tôn linh,
Lễ bạc lòng thành, những mong tường tỏ.
Toàn gia xin:
Nguyện nối nghiệp tổ tông truyền lại, dạy con cháu mãi dõi noi theo,
Mở lòng Nhân, trồng cây Đức giữ nếp nhà vững bền muôn thủa.
Tuân theo lệ cũ, thắp nén hương thơm, vọng xin Tổ tiên ban ân, ban phúc:
Cho tử tôn phồn thịnh khang ninh,
Để dòng họ trường tồn tiến bộ.
Giãi tấm lòng son,
Cúi xin thấu tỏ.
-Cẩn cáo-

5. Văn Tế Lương Đức gia Thượng Tổ

Duy Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam quốc, năm thứ 63, kể từ Dân chủ cộng hòa Đệ Nhất nguyên niên Ất Dậu 1945.
Nay tiết Xuân tháng Giêng, ngày Rằm năm Mậu Tý 2008, húy nhật Thượng Tổ Lương Đức gia tộc.
Tại tư gia Lương Đức Thân ở thôn An Phong, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, đại diện 21 hộ Lương Đức ở Lao Cai họp mặt nhau đây, trước bàn thờ Tổ, kính cẩn thưa rằng:
Chúng con vốn dòng quê An Lão, vì kế sinh nhai phải xa đất Tổ, thành tâm tụ họp trên quê mới, lễ bạc lòng thành, toàn gia như một, thành kính cung nghinh.
Tổ linh thiêng chứng giám!
Nhớ Tổ xưa!
Gần Ba trăm năm trước “bên nồi bên con”,
Vượt sông Văn Úc, dừng lại tả biên, vỡ ruộng khai hoang, tìm đất dựng nhà, tạo nên dòng mới, định làng Hạ thôn.
Tộc Lương Mười Một đời liền, Kế nghiệp Tổ, cha truyền con nối,
Từ đó ruộng vườn, sông bãi, đất trời, bát ngát hương hoa, rạng ngời công đức, cháu con hưởng Phúc cha ông, hậu sinh gắng bồi đắp mới.
Chúng con hằng nhớ:
Vật sinh bởi trời, con người có tổ, nước tự nguồn trôi, muôn cây từ gốc.
Từ Phương Lai sang Cảnh Hưng xây nên quê mới, Dẫu cơ cực mỗi lúc khác nhau, song kiên gan đời nào vẫn vững.
Tổ xưa từ hai bàn tay trắng, nương nhờ họ Mai, họ Nguyễn mà mở đất lưu đến ngày nay và sẽ trường tồn mãi.
Cháu con nối dòng thau chua, rửa mặn, cùng dân Cốc, dân Hầu tạo nên Cao Mật trù phú bến sông Văn ngày thêm hưng thịnh .
Gặp buổi loạn ly, vâng ấn nguyên nhung lập công lớn vang lừng vùng bẩy huyện.
Nhân lúc yên hàn mở mang nông nghiệp, chí thú làm ăn, dựng Tổ đường khang trang bên dòng Văn Úc.
Từ đó dòng họ sinh sôi, Tiết Nguyên Tiêu luôn khói hương nhớ Tổ.
Nhưng hỡi ơi !
Những ngày tiêu thổ đánh Tây, Từ đường tiêu vong trong trận càn tháng Bẩy.
Trong cảnh “Toàn dân ra trận”, bộn bề bao công chuyện, việc tế Tổ có phần sao nhãng.
Bởi câu “Lực bất tòng Tâm”, đau đớn vốn khôn cùng, Công tiền nhân vẫn lưu truyền trong con cháu.
Ơn trời gặp buổi “Quốc thái dân an” phong tục xưa việc họ quay về.
Phúc nhà nhớ câu “Tổ Công Tông Đức”, nền đất cũ Từ đường dựng lại.
Nhưng vì nỗi:
Đất chật người đông, chúng con phải rời bỏ quê hương, lên chốn biên cương, thực thi kế hoạch khai hoang miền núi.
Lại những ngày tay trắng khai cơ chặt cây mở lối, san núi, đắp mương, dạ luôn hướng tới tương lai.
Qua bao bận chí bền vượt khó, chiếu đất màn trời, vỡ ruộng, dựng nhà lòng vẫn nhớ về đất Tổ.
Toàn gia tộc luôn cố gắng, người ở lại phát huy truyền thống, bồi đắp quê hương, kẻ ra đi giữ biên thùy, lòng không nguôi nhớ bể.
“Uống nước nhớ nguồn”, xanh chồi lá luôn nhớ sân hoè,
“Vấn Tổ tầm Tông”, lớp hậu duệ vọng nơi phát tích.
Đất nước trải bao thăng trầm rồi non sông thu về một mối
Dòng họ qua mấy bận điêu linh, trời mỗi ngày mỗi sáng.
Thật là:
Tổ đường linh bái gốc tử phần, quê cũ Ba trăm năm hưng thịnh càng tăng đông con, nhiều cháu bên bờ Văn Úc.
Họ hàng tôn quý, chồi lan quế, bản mới Bốn Tư Xuân khởi dựng ngày thêm thắm lá, tươi cành chân dẫy Hoàng Liên.
Cúi xin Thượng Tổ:
Giúp dòng tộc, giải trừ vận hạn, phù trợ cát tường, xây dựng ấm no, vượt qua khốn khó.
Nghiệp võ mở trí cho kẻ theo đòi văn sách, nghề văn độ trì cho người nghèo yếu nhiệt tâm, đạo sáng giúp kẻ lỗi đường quay về truyền thống.
Để dòng tộc xuôi cũng như ngược cùng toàn dân tạo nhân bản hài hòa, đồng thuận thương yêu, kính trên trọng dưới.
Chúng con nguyện:
Đem đạo nghĩa xử sự hàng ngày, lấy chữ nhân làm điều lẽ sống.
Người ở quê giữ phần hương khói chăm sóc Từ đường, tạo tôn mộ Tổ.
Kẻ tha hương khơi dòng ôn cố, dốc tâm dựng cơ đồ, rạng danh quê cũ.
Phút tôn nghiêm này, với tấm lòng thành, thắp nén hương thơm, chúng con kính cầu Thượng Tổ linh thiêng chứng giám.

Thượng Tổ đẳng anh linh cung duy thượng hưởng!