Tìm hiểu về U XƠ TIỀN LIỆT TUYẾN

Tiền liệt tuyến hay Nhiếp hộ tuyến là một tuyến của bộ sinh dục nam, nằm ngay dưới cổ bàng quang và bao quanh niệu đạo, ống dẫn tiểu.

Tiền liệt tuyến hay Nhiếp hộ tuyến (H: 攝護腺, A: prostate, P: prostate)  là một tuyến của bộ sinh dục nam, có hình tựa như trái táo gồm 3 thùy (Trái, Phải, Giữa), nằm ngay dưới cổ bàng quang và bao quanh niệu đạo, ống dẫn tiểu.

Trước tuổi dậy thì, Tiền liệt tuyến không có bất kì chức năng gì.

 Ở tuổi dậy thì, tuyến tiền liệt bắt đầu vận hành. Tại đây tiết ra chất dịch để hình thành tinh dịch, cung cấp năng lượng cho tình trùng (được sinh ra tại Tinh hoàn), tạo môi trường sống và hoạt động cho tinh trùng. Nhờ có nguồn dinh dưỡng từ chất dịch này mà tinh trùng được nuôi sống và đi vào gặp trứng thành công. Nó còn có chức năng như một cái van đóng mở  của ngã ba tinh dịch và nước tiểu.

Nam giới ở tuổi thanh niên tuyến này nặng từ 15 – 20g là thời gian tuyến tiền liệt hoạt động mạnh nhất nên nhu cầu sinh lý nam cũng cao theo.

Khi con người trưởng thành nó nặng khoảng 20 grams và có kích thước là: dài 3cm, rộng 4cm và độ dầy trước sau khoảng 2cm.

Tuyến tiền liệt hoạt động tốt, trơn tru sẽ giúp nam giới có khả năng tiểu tiện, giao hợp, sinh sản tốt.

Từ 25 – 40 tuổi, Tiền liệt tuyến không thay đổi nữa nhưng quá 40 tuổi, Tiền liệt tuyến có thể lớn dần và có thể gây rối loạn nơi hệ tiết niệu.

Tuổi 50 thường hay bị chứng phì đại Tiền liệt tuyến (ulcère de la prostate): là sự phì đại lành tính của tuyến tiền liệt vốn rất hay xảy ra ở nam giới lớn tuổi, còn được biết với cái tên là phì đại tiền liệt tuyến lành tính viết tắt là UXTLT hay tăng sinh dạng hạt của tiền liệt tuyến.

Trong U xơ tiền liệt tuyến, tiền liệt tuyến phát triển về kích thước, có thể gây chèn ép đoạn niệu đạo đi dọc qua trung tâm tiền liệt tuyến. Điều này có thể cản trở dòng nước tiểu từ bàng quang qua niệu đạo và ra ngoài, đôi khi khiến nước tiểu ứ đọng trong bàng quang, làm rối loạn tiểu tiện, gây ra cảm giác mắc tiểu liên tục. Ngoài ra, tuyến tiền liệt xơ ứng chèn ép lên cổ bàng quang, làm lõm đáy bàng quang gây hiện tượng đi tiểu không hết, nước tiểu tích tụ ở đáy bàng quang làm tăng nguy cơ viêm bàng quang, nhiễm trùng bàng quang, tiết niệu và suy thận.

Là một dạng u lành. Có đến 90% các cụ 80 tuổi đều bị phì đại Tiền liệt tuyến nhưng chỉ có 30-40% cụ có rối loạn về tiểu tiện, còn đa số không có rối loạn đáng kể.

Đông y xếp vào loại ‘Lâm Chứng’, ‘Bạch Trọc’, ‘Huyết Lâm’, ‘Bạch Dâm’, ‘Niệu Tinh’, ‘Tinh Trọc’, ‘Lâm Trọc’, ‘Lao Lâm’, ‘Khí Lâm’.

Nguyên Nhân

Chủ yếu do tuổi già, Tiền liệt tuyến bị xơ hóa làm cho mật độ Tiền liệt tuyến trở thành cứng hơn bình thường, ấn vào đau, gây nên tiểu khó và có thể bị bí tiểu. Có nghiên cứu cho rằng có liên quan đến các yếu tố lão hóa và bất thường tinh hoàn.

Triệu Chứng:

Khi nam giới thấy các biểu hiện bất thường dưới đây thì có thể đang mắc phải u xơ tiền liệt tuyến:

- Tiểu rắt, tiểu nhiều lần vào ban đêm: Mỗi lần đi tiểu ra rất ít nhưng có cảm giác đi nhiều lần. Vì nước tiểu không được lưu thông nên vi khuẩn dễ sinh sôi gây đau rát, khó chịu.

- Tiểu ngập ngừng, ngắt quãng: Bởi vì người bệnh đi tiểu không ra hết nên đi nhiều lần gây cảm giác khó chịu. Mỗi lần tiểu ra ít và không kiểm soát được lượng nước tiểu, có khi nước tiểu ra thành 2-3 tia.

- Tiểu khó: Mỗi lần đi phải rặn mới tiểu được. Rặn nhiều sẽ gây đau nhức và căng bàng quang. Để lâu dẫn đến bí tiểu, dễ làm ảnh hưởng đến chức năng của thận.

- Tiểu són, tiểu không hết: Cảm giác nước tiểu không ra hết nên phải đi nhiều lần, khiến cho tiểu ra quần gây nên sự khó chịu.

- Yếu sinh lý: Bởi vi tiền liệt tuyến là một bộ phận của sinh dục nam, có tác dụng trong việc tiết ra dịch để tránh các tác nhân gây bệnh nam khoa khi tinh dịch vào âm đạo. Thế nên, bệnh này cũng làm nam giới ảnh hưởng đến tình dục.

- Nhiễm trùng tiết niệu: Bởi vì tiền liệt tuyến gây chèn ép bàng quang nên làm bộ phận này dễ bị vi khuẩn xâm nhập gây nên nhiễm trùng.

Biến chứng:

U xơ lành tính tuyến tiền liệt đã biểu hiện triệu chứng mà không được điều trị và theo dõi sát có thể dẫn đến nhiều biến chứng trong đó có thể có biến chứng nguy hiểm. Các biến chứng hay gặp là:

- Bí tiểu hoàn toàn hoặc không hoàn toàn: Có thể xảy ra sau một thời gian dài bị rối loạn đi tiểu, nhưng cũng có khi khởi phát đột ngột sau một thời gian tiềm ẩn lâu dài. Người bệnh cảm thấy sự tắc nghẽn đường tiểu, khó có thể đi tiểu cho tới khi bí tiểu hoàn toàn. Khi gặp biến chứng này, bác sĩ thường phải tiến hành thông tiểu cho người bệnh bằng nhiều biện pháp khác nhau để người bệnh có thể đi tiểu và bài tiết bình thường. Ở giai đoạn biến chứng bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng tiểu không tự chủ, nước tiểu tràn thường xuyên.

- Nhiễm khuẩn đường tiết niệu: Bướu tuyến tiền liệt có các triệu chứng phát triển nặng hơn theo thời gian dẫn đến sự ứ đọng nước tiểu trong bàng quang, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây ra nhiều bệnh lý như: viêm bàng quang, viêm tuyến tiền liệt, viêm tinh hoàn – mào tinh hoàn… Sự trào ngược nước tiểu lên thận có thể gây viêm thận, bể thận ngược dòng, nặng hơn có thể dẫn đến nhiễm khuẩn huyết nguy hiểm đến tính mạng.

- Tổn thương bàng quang: Do bướu tuyến tiền liệt phát triển lớn gây ảnh hưởng đến đường tiểu dưới không được điều trị khiến bàng quang phải chịu đựng tình trạng chứa đầy nước tiểu trong một thời gian dài dẫn đến việc suy yếu cơ bàng quang. Biến chứng này có thể sau khi điều trị sẽ không hồi phục hoặc hồi phục không hoàn toàn. Một hậu quả khác là tăng nguy cơ tạo sỏi bàng quang, túi thừa bàng quang.

- Tổn thương thận: Sự ứ đọng nước tiểu lâu ngày sẽ ảnh hưởng đến chức năng thận, làm suy giảm chức năng thận và sẽ dần diễn tiến đến suy thận.

- Đi tiểu có máu: Tình trạng này ít gặp hơn, thường ở đầu bãi, nhưng cũng có khi nhiều và có cả cục máu đông.

- Ung thư hóa.

- Tăng gánh nặng cho nhiều bệnh lý toàn thân

Điều trị: Cần được Khám thường xuyên và theo sự chỉ dẫn của Thầy thuốc: Tùy theo mức độ phì đại của tuyến tiền liệt mà bác sĩ sẽ đưa ra các chỉ định điều trị khác nhau:

Trong trường hợp nhẹ, người bệnh không cần điều trị nội khoa hay phẫu thuật. Bác sĩ sẽ dựa trên chỉ số tình trạng bế tắc (International prostate symptom score-IPSS) và thang điểm chất lượng cuộc sống để điều trị bằng Nam dược hay thuốc Tây cho phù hợp.

Trong trường hợp các biện pháp tự nhiên không hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh dùng thuốc điều trị phì đại tuyến tiền liệt hoặc làm một số thủ thuật không xâm lấn hoặc xâm lấn tối thiểu được thực hiện để giải quyết các triệu chứng, tức mổ hay nong thông (sonde).

Có thể dùng thảo dược, như nước sắc cây Náng hoa trắng  (Crinum asiaticum L. ),  cây cọ lùn, rễ Bồ Quân,…

-Lương Đức Mến, 06/11/2023-