ĐAU LÒNG KẺ Ở NGƯỜI ĐI

Chia tay những “ngày mồng”, hơi quá chén, lăn ra khểnh! Tỉnh giấc, thấy lâu lâu “bỏ bẵng nàng Kiều”, với tay lần giở được ngay cặp câu 781-782. Cặp này cụ Nguyễn viết:

𤴬𢚸几於𠊚𠫾

Đau lòng kẻ ở người đi,

淚淶滲𥒥絲𢺺癒蠶

Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.

Trước hết, thấy trong cặp 6-8 này có mấy cụm từ cần hiểu sâu thêm, đó là:

Kẻ ở người đi: tả cảnh chia tay rất “đau lòng” giữa kẻ ra đi (bán mình chuộc cha là Thúy Kiều) với những người người ở lại (là gia đình Vương Viên ngoại gồm: Vương Ông, Vương Bà, Thúy Vân, Vương Quan và nhớ rằng khi đó Kim Trọng đã về quê “chịu tang” nên không có mặt ở đây). Chỉ là cuộc chia tay trong Vương gia chứ không phải cuộc chia tay đôi lứa!

Lệ rơi thấm đá: cuộc chia tay gia đình đó rất “đau lòng” và mọi người khá bịn rịn, khóc đến nỗi nước mắt chan hòa đến đá (lát nền nhà) cũng phải mềm lòng, thấm nước mắt.

Tơ chia rũ tằm: cuộc chia tay gia đình đó không chỉ thấm đậm nước mắt khóc thương mà còn quặn đau trong lòng như con tằm bị rút lấy tơ, nằm chết rũ ra. Đoạn sau, chính cụ Nguyễn viết trong tác phẩm này, ở câu 1976, là “昆蚕旦𣨰拱群王絲” (“Con tằm đến thác cũng còn vương tơ!”).

Như vậy, phải nói là rất tài tình, đầy thông cảm nên chỉ với 14 từ, cụ Nguyễn đã diễn tả được một của chia ly là cho “Giọt lệ rơi xuống, có thể thấm qua cả đá” và như “tơ ruột rút ra, có thể làm chết rũ cả con tằm”. Thánh thật!

Cùng ý “đau lòng khi chia tay”, trong Kiều có cặp câu 617-618 nhưng là nỗi đau khác, nỗi đau “lúc sống phải xa nhau, khi chết không được nhìn thấy nhau”, được “người trong cuộc thuận ý tình nguyện” và nó như vầy:

𤴬𢚸死别生離

Đau lòng tử biệt sinh ly,

身群拯惜惜之典綠

Thân còn chẳng tiếc, tiếc gì đến duyên!

Nhưng sao lại “bắt” được câu này, nó ứng vào việc gì?

Chắc chắn không phải là cuộc “chia tay” với “quan bẩn”, “thương gian” vừa và sắp vào “lò cụ Tổng” trong mấy vụ đang ồn ã hiện nay! Bọn đó thì xứng quá rồi, ai tiếc thương và thương tiếc để làm gì?

Hoặc có cặp đôi nào liên quan đến tôi chuẩn bị “chia tay hoàng hôn” ? Chắc không phải chứ!? 

Thế thì là điều gì? Phải chờ sự ứng nghiệm thôi!

-Lương Đức Mến, 11/Giêng/Nhâm Dần-