Sau 15 năm chung một mái nhà (1976-1991), tách tỉnh Hoàng Liên Sơn thành các tỉnh nhỏ là sự mong đợi của nhiều người, nhưng lại là nỗi lo của nhiều người. Trong các cơ quan, Đảng uỷ họp, Chi uỷ hội ý, ra Nghị quyết, nêu tiêu chí, lấy tinh thần xung phòng...nhưng “thảo dân” thì để ngoài tai, tự bàn là chính .
Nhớ 30 năm trước, mặc dù chưa có quyết định nhưng “chiến dịch” chạy đua “đi, ở” được ngấm ngầm khởi động từ đầu tháng 8/1991! Những người gốc Yên Bái, Nghĩa Lộ hay miền xuôi xin ở lại (Yên Bái) đã đành, người vốn gốc cán bộ Lào Cai, cha mẹ còn trên đó cũng tìm cách khỏi ra đi. Phần ngại khổ cũng có nhưng nhiều người vẫn tin vào câu Sấm: “Thằng Tây nó cút, thằng Tầu nó sang” nên lẩn không muốn lên sống nơi biên giới (đên mấy năm sau nhiều người lại “chạy” lên Lào Cai)! Thôi thì đủ mánh, vận dụng đủ mối quan hệ để cốt sao được “ở lại”! Năm xưa “nhập tỉnh” lo mất ghế, nay “chia ra” có những người háo hức bởi thiếu cán bộ, hi vọng kiếm tí chức dễ hơn. Vì vậy khối anh nghiễm nhiên được cất nhắc mà chẳng hề qua “quy hoạch” gì !
Với tôi, bố mẹ hai bên, anh em ruột thịt đều ở Bảo Thắng (phía Bắc tỉnh Hoàng Liên Sơn) và đã làm trưởng đước 1 năm rồi nên đi là thuận, ở lại cũng được, chả cần ai làm công tác “tư tưởng” cả. Có điều hồi đó vợ tôi đang theo học chuyên tu tại Hà Nội, nhà chỉ có 3 bố con: con gái vừa hết lớp 2, con trai chuẩn bị vào lớp 1, lại chưa rõ nơi ăn ở ra sao nên hơi băn khoăn.
Cuối tháng 8/1991, vợ tôi nghỉ học đưa 2 cháu lên Phong Niên (thuộc huyện Bảo Thắng) ở với bố mẹ tôi, liên hệ học tại trường cấp 1 xã nhà. Vốn ở thị xã từ lọt lòng nay về bản rừng cũng lắm nỗi gian nan: điện không, đường hẹp, gập ghềnh ! Chúng tôi phải đưa cả loạt truyện cùng sách vở lên cho các cháu đọc. Đồng thời đưa cả xe đạp để cô Lý đưa hai cháu đến lớp (cách nhà 3 km).
Khi lên đến Lào Cai (đầu tháng 10) về thăm nhà, gặp các thầy cô giáo ai cũng nói: mau mà đưa các cháu lên thị xã chứ lực học các cháu như vậy học ở đây nó “phí” đi ! Nghe mà xót ! Nhưng trách ai, tôi cũng từng học những năm cấp 1, cấp 2 tại đây mà hồi đó còn gian khổ hơn nhiều nhưng vẫn đạt học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia rồi đi Đại học đó thôi, trường danh tiếng hẳn hoi !
Ngày 6/10/1991 phòng tôi rời Yên Bái đến tối tới nơi. Cả phương tiện của phòng và dụng cụ nhà Trưởng phòng, một ít của Quang vừa một xe tải !.
Người khách đầu tiên tôi tiếp tại nơi ở mới là cô Thị. Bà là chị gái bố tôi, lấy 2 đời chồng, sinh đẻ nhiều nhưng nuôi đến trưởng thành chỉ có chị Phường và anh Thanh (Tầu). Năm 1962 cô lên Sơn Hải, 1966 chuyển sang Phong Niên gần nhà tôi, khi anh Ruân (chồng chị Phường) tái ngũ lại về Khánh Địa, Sơn Hải. Cô đảm đang, có trách nhiệm với việc họ, việc làng, chỉ tội hơi “khó tính”, ít hợp với con cái. Nhưng bù lại cô rất chiều và quí tôi. Thủa nhỏ đã vậy, lớn lên cũng thế. Cô đã từng xuống Yên Bái thăm vợ chồng tôi. Khi tách tỉnh, gia đình tôi đến Tx Cam Đường hôm trước, 3 hôm sau Cô lên thăm ngay. Cô mất 5 giờ 30 sáng 06-Giêng, Nhâm Thân (Chủ nhật 9/02/1992). Hôm cúng 49 ngày có cả Sư thày từ Nam Hà lên làm lễ (Sư lên Chùa bên PN, tiện dịp, mẹ và dì tôi nhờ sang cúng giúp). Mộ cát táng tại Khánh Địa, Sơn Hải.
Tháng 11/1991, sắp xếp tương đối ổn định ở Cam Đường tôi về Phong Niên đón 2 con lên vào học trường điểm của Lào Cai ngày đó ngay cạnh nơi tập kết của khối CSND. Tại khu Cung ứng 3 bố con vừa ở, tôi vừa làm việc, đơn vị giao ban trong 1 gian cạnh Hội trường BCHCS. Mấy tháng sau, tôi nới thêm buồng và gian bếp, đưa cả bố tôi lên.
Ngày ấy, thị xã Lào Cai chỉ có lau sậy và những đống gạch đổ nát và do chính quyền xã Đồng Tuyển quản lý toàn bộ bên Hữu ngạn, bên Tả ngạn thuộc Vạn Hòa. Nối giữa 2 bờ là con phà mà bến của nó chính là mố cầu Cốc Lếu. Từ đó đến cầu Bản Phiệt đường HN 8 xưa bỏ hoang, cầu Bản Phiệt đổ chưa làm lại.
Khi hình thành thị xã có 5 phường và 3 xã với đủ bộ máy hành chính, song thực tế số dân chưa đến một vạn người. Nhưng dần về sau, tăng lên hàng ngày. Dân ở nhiều nơi di chuyển đến: cán bộ điều động lên công tác tại các cơ quan của tỉnh, của thị xã, các hộ gia đình trước đây ở thị xã Lào Cai lên xin nhập cư lại, các hộ dân từ nhiều tỉnh, thành phố, như Hà Nội, Hải Phòng, thành phố Hồ Chí Minh... chuyển đến và những cán bộ về hưu ở cùng con cháu nay cũng khăn gói lên thị xã xin cấp đất.
Năm 1992, tỉnh có chủ trương cấp đất cho CBCNV công tác tại các cơ quan thuộc tỉnh Lào Cai. Nhưng nhu cầu xin cấp đất ngày càng đông, càng bức thiết, thị xã đã chủ trương phân ra từng đối tượng để giải quyết trên nguyên tắc chấp hành đúng theo quy hoạch được phê duyệt. Do có chủ trương đúng đắn của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Ban Thường vụ Thị uỷ nên việc cấp đất tuy phức tạp, có một số vụ xảy ra tranh chấp, song cuối cùng cũng dần được giải quyết tương đối ổn thoả.
Nghe chủ trương được cấp đất, chúng tôi rất mừng, Công an tỉnh lập hẳn một ban do Nguyễn Xuân Ngoại (PTP PH12) phụ trách lo việc này với quy định có thứ tự ưu tiên rõ ràng. Nhưng thực tế không hẳn như vậy. Lại một “chiến dịch” nữa được khởi động, người người chạy, ngành ngành cùng chạy. Khối người “phất” lên từ việc này!
Vì không có tiền, chẳng mơ đất Cốc Lếu giành cho hộ buôn bán nên “tiêu chuẩn” chọn đất của tôi là: ít san, ít lấp, hướng Đông, gần cơ quan.
Cái lạ là ngày đó, các đường phố còn gọi theo tên con số, ví dụ Đường 7, nhánh 3, 4…” mà danh xưng này còn tồn tại đến tận ngày nay. Chả thế mà nhà thơ Nguyễn Đức Mậu lên thăm Lào Cai đã thốt lên những cảm xúc:
“Lào Cai thị xã mình đây,
Con đường đỏ bụi hàng cây vừa trồng,
Cầu Cốc Lếu bắc chưa xong,
Tìm em anh phải qua sông bằng phà,
Đến nhà chưa có số nhà,
Con đường chưa có tên mà gọi tên”
Từ “tiêu chuẩn chọn đất trên”, tôi đi tìm mãi được mảnh đất nguyên là nền nhà trẻ Liên cơ, gần Ty Công an và chợ cây 4 cũ. Tôi nhờ xe và lái xe của anh Hoàng Công Tế xuống Phố Lu vào nhà Ngoại cùng sang Sở Xây dựng. Ngày ấy SXD đóng ở gần TTYT huyện Bảo Thắng và là cơ quan được tỉnh giao cho việc “cắm” đất cho nhân dân ở thị xã. Anh Phan Doãn Thanh (PGĐ) phụ trách là chỗ quen biết từ lâu, vợ người Phố Lu cùng học với tôi lại là chị gái em dâu tôi nên cũng dễ trình bày và được như ý. Khảo sát đó chỉ là nền bếp và lán trại của những người đang làm đường Hoàng Liên, nghĩ đền bù cũng đơn giản. Tôi sang nói với Trinh vẽ cho 4,5m chứ 4 m như ban đầu thì không làm nhà được. Hồi ấy việc xin cấp đất ở Tx Lào Cai như một chiến dịch, người người chạy, ngành ngành cùng chạy, Tx chưa hình thành, chỗ đang san, chỗ đồi cao, nơi vực sâu, mịt mờ bụi đất. Từ đó cứ 2 ngày lại phải chui vào trong bụi đất ngược từ Cung ứng lên kiểm tra nếu không mất như chơi.
Chỉ có mấy ngày bận họp mà hôm lên đo nhận đất đã thấy một ngôi nhà 2 gian nhỏ ở phía cuối chiều sâu 20 m với lời giải thích: đó là nhà của chị gái chủ đất do chồng là Lương Văn Thanh chủ hộ, có giấy cấp đất từ 1989 của UBND xã Đồng Tuyển. Điều này xem ra hợp lý bởi từ 1990 trở về trước toàn bộ Tx Lào Cai là xã Đông Tuyển thuộc Tx Cam Đường và xã có quyền giao đất. Tôi cho người san khoảng đất phía trước lấp xuống chỗ trũng phía sau, anh Thanh ra giữ rất kiên quyết. Tạm dừng việc tạo mặt bằng tôi tìm cách khác.
Sau mấy ngày điều tra, tôi chứng minh được tính bất hợp pháp của “chủ tự nhận” đó (bằng chính nghiệp vụ giám định) là: Giấy đó được viết vào năm 1993! Con dấu cũ (ghi xã Đồng Tuyển, thị xã Lào Cai, tỉnh Hoàng Liên Sơn) đúng ra đã thu hồi khi đổi con dấu mới vào tháng 11/1991 (mang tên xã Đồng Tuyển, thị xã Lào Cai, tỉnh Lào Cai) nhưng con dấu thu hồi là con dấu khắc lại năm 1990, trước đó con dấu của UBND xã được báo mất nhưng sau đã tìm lại được nhưng không đem nộp cho cơ quan chức năng mà ông Doãn Văn Đà giữ lại. Vào dịp 1992, 1993 ông đã lục tìm ra, lấy nó đóng “xác nhận” vào nhiều giấy tờ liên quan đến đất, thời gian công tác của cán bộ vùng Đồng Tuyển trước 10/1991. Con dấu “dư dôi” tai hại kia bị thu hồi (tôi báo Viện trưởng VKSND thị xã hồi đó là anh Phạm Đức Tín, bạn và là đồng hương An Lão với tôi) và ông “Chánh Tổng thời mới” đã bị xử lý !.
Do anh Thanh chây lỳ nên UBND thị xã Lào Cai có quyết định cưỡng chế (Phó Chủ tịch Nguyễn Đức Thắng ký). Để tránh phiền phức không đáng có tôi không nhờ Công an thị xã, công an phường mà nhờ KSQS của tỉnh đội bảo vệ cuộc cưỡng chế (Chỉ huy việc này là đ/c Phạm Văn Thắng, quê Gia Phú, sau là Đại tá, Hiệu trưởng Trường Quân sự tỉnh). Biết sai lý, yếu thế, anh Thanh phải giỡ nhà trả đất cho tôi. Vì biết anh mất vài trăm chạy tờ giấy dởm đó, tôi đã đền bù “hoa mầu” cho Thanh 1 500 000đ.
Trước đó tôi đã đặt bộ khung nhà 2 gian gỗ Trai với anh Hải làm ở Phong Niên, còn bếp các em cậu làm cho bằng gỗ xoan và tre ở Gia Phú. Sau khi chuyện đất cát đã hòm hòm, ngày 14/6/1993 (25/4 Quí Dậu) dựng nhà, 14/7/1993 (25/5 QD) hoàn thành chuyển lên ở. Các con vừa kết thúc năm học ở Cam Đường chuyển lên học tại Kim Tân. Tôi vẫn làm việc tại khu Cung Ứng một thời gian nữa mới chuyển lên. Lãnh đạo tỉnh quy định: dọc đường Hoàng Liên ai đã được cấp đất phải xây, mọi người chấp hành cả, tôi chả có tiền nhưng nói “chệch” ra là: “Chưa được tuổi”!
Khi Tx đánh số nhà thì mang số: 328 thuộc tổ 7 (năm 2001 đổi thành Tổ 22, sau đổi thành tổ 21 và từ 2019 là tổ 14) phường Kim Tân.
Ngày 22/4/1992 tham gia bảo vệ an toàn chuyến thăm và làm việc tại Lào Cai của đ/c TBT Đỗ Mười và tháng 8/1992, Thủ tướng Võ Văn Kiệt lên thăm và làm việc tại Lào Cai khi cơ quan còn đóng tại Cam Đường. Chính chuyến thăm của Tổng Bí thư và Thủ tướng đã tạo cơ hội choa Lào Cai phát triển toàn diện và là tiền đề để có thành phố Lào Cai như ngày nay. Sau đó, ngày 18/5/1993 tham gia bảo vệ an toàn Lễ cắt băng thông Cầu Kiều, mở lại cửa khẩu Quốc tế Lào Cai sau 16 năm băng giá.
Sau 20 tháng nỗ lực xây dựng từ hoang tàn, đổ nát, tháng 6/1993 tất cả các cơ quan tỉnh đã chuyển về trụ sở làm việc mới tại thị xã Lào Cai. Đơn vị chúng tôi từ nơi tập kết ở khu Cung ứng Mỏ dưới Cam Đường chuyển lên trụ sở chính (SN 270 Đường Hoàng Liên) ở tạm nhà cấp 4, bản thân nâng hàm Thiếu tá và chính thức “quy về một mối” ở 328 Hoàng Liên cho đến nay!
Năm sau, vào tháng 5/1994, cây cầu Cốc Lếu mới xây dựng lại được khánh thành, đưa vào sử dụng thay cho bến phà hậu 17/2/1979.
Như thế, sau gần một trăm năm mở rộng (1907-1994), phố Lão Nhai xưa đã tiến sang hữu ngạn Hồng Hà, đôi bờ lại liền nhịp, mạch nguồn sinh tụ cho thành phố cầu nối giao thương trong thời kỳ mới chính thức bắt đầu!.
Cách đây 20 năm, vào năm 2001 có 4 sự kiện lớn tôi từng thực thi suôn sẻ mà trước đó nhiều người, kể cả mấy ông “thầy cao tay” bảo nếu không lược bớt sẽ bị phạm! Đó là:
- Con gái Huyền Thương thi Tốt nghiệp rồi thi tuyển sinh vào 2 trường ĐH đều đỗ cả (ĐHKHXHNV được 18 điểm, ĐHCĐ được 23 điểm), con gái đi Khoa Văn (K46) Trường ĐHKHXHNV.
- Do sự thúc giục của vợ và sự động viên của bạn bè đã quyết làm nhà. 06/10/2001 (20/8 Tân Tị) dỡ nhà cũ; 10/10 (24 tháng 8) khởi móng, 9/11 (24/9 âm) đổ mái T1, 03/12 (19/10) đổ mái T2, 25/12 (11/11) đổ mái Tum. 22/01/2002 (10/Chạp) "làm lý" về nhà mới, đến 03/2 (22/Chạp) chuyển từ nhà thuê về ở. Vừa ngày Kỷ niệm 20 năm ngày Thành hôn (28/Chạp/Tân Dậu - 28/Chạp/Tân Tỵ) nhà mới được dọn tạm ổn.
- Ngày 20 tháng 12 năm 2001, tức là ngày mồng 6 tháng mười một năm Tân Tỵ tiến hành cải táng cho bố: 11 giờ 30 khởi móng xây mộ mới cho bố: 18 giờ bật ván thiên, 19 giờ tắm rửa xong (xương sạch, vàng đẹp, vợ chồng tôi tự lau rửa); 20 giờ hạ Tiểu xuống mộ mới.
- Kết hợp đưa cả hài cốt bà nội (mất 22/12/1982, tức là ngày 08 tháng Mười Một năm Nhâm Tuất, đúng tiết Đông chí) từ gần nhà ở trong thôn ra qui tập tại Nghĩa trang nhân dân km36.
Thoáng cái đã 30 năm trên đất Lào Cai (1991-2021), 28 năm có đất riêng ở mặt phố (1993-2021), 20 năm có nhà xây mặt phố (2001-2021), 12 năm lên chức bố vợ (2009-2021), 10 năm lên chức bố chồng (2011-2021) và 9 năm lên chức ông (2012-2021)!
Thảo nào, già là phải!
-Lương Đức Mến, 10/7/2021-
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Tôn trọng cộng đồng, Hiếu kính Tổ Tông, Thương yêu đồng loại, Chăm sóc hậu nhân!