Giống như mọi tháng, tháng Giêng này tên gọi 10 ngày đầu tháng được thêm thành tố “mùng” (mồng) trước thành tố chỉ số ngày. Dù gọi là “mùng” hay “mồng” thì người Việt đều hiểu được đây là cách để chỉ 10 ngày đầu tiên (01 đến 10) trong tháng.
Cho tới nay, phổ biến có 2 cách giải thích việc thêm thành tố “mồng” vào trước số chỉ ngày là:
Mượn từ chữ “mông” 曚 của Hán tự, chữ này có mã là U+66DA, thuộc bộ “nhật” 日 (72) có nghĩa là không rõ ràng, tối tăm, mông lung 曚曨, trời mới rạng, dùng chỉ những ngày tối trời, trăng non, đêm còn tối tăm mù mịt.
Lại có người nói nó bắt nguồn từ tiếng Hán chép bởi chữ “mạnh” 孟. Chữ này có mã là U+5B5F, thuộc bộ “tử” 子 (39); có nghĩa là cả, lớn, mới, trước. Mà 10 ngày đầu tháng thì là “tuần đầu”, theo cách tính tuần 旬 10 ngày của cổ nhân: mồng một đến mồng mười là thượng tuần 上旬; từ mười một đến hai mươi là trung tuần 中旬 ; từ hai mươi mốt đến hết tháng (29 hoặc 30) gọi là hạ tuần 下旬.
Chính Hán nhân, trong Nông lịch gọi 10 ngày này có thêm thành tố đầu là “sơ” và viết bằng chữ “初”; chữ này có mã U+521D, bộ “đao” 刀 (18), bộ “y” 衣 (145) ; có nghĩa là: lần đầu, vừa mới, bắt đầu và từ 01 đến 10 là: 初一, 初二, 初三, 初四, 初五, 初六, 初七, 初, 初八, 初九, 初十. Còn dương lịch thì dùng chữ chỉ số kèm 日(nhật) trong văn viết, 号/號 (hào) trong văn nói.
Việc gọi là “mùng” hay “mồng” chỉ là hiện tượng biến âm của Tiếng Việt. Cụ thể: Hầu hết các nguyên âm trong Tiếng Việt (miền Bắc) khi tiếp xúc với thổ âm của người Chăm đều sẽ có biến đổi nên “mồng” sẽ biến thành “mùng”, tựa như giống ↔ chủng, lồng ↔ lung...
-Lương Đức Mến, ngày 10 tháng Giêng năm Nhâm Dần-
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Tôn trọng cộng đồng, Hiếu kính Tổ Tông, Thương yêu đồng loại, Chăm sóc hậu nhân!