NHỮNG CÁI TẾT NĂM DẦN

Những người làm ra lịch âm (thực ra loại lịch đương dùng là Âm Dương lịch 陰陽合歷) đặt tên giờ, ngày, tháng, năm theo Can Chi 干支 bằng việc phối 10 “can” 十天干 (Giáp 甲,  Ất 乙, Bính 丙, Đinh 丁, Mậu 戊, Kỷ 己, Canh 庚, Tân 辛, Nhâm 壬, Quý 癸) với 12 “chi” 十二地支 (Tý 子, Sửu 丑, Dần 寅, Mão 卯, Thìn 辰, Tị 巳, Ngọ 午, Mùi/Vị 未, Thân 申, Dậu 酉, Tuất 戌, Hợi 亥).  Đồng thời, cổ nhân còn gắn mỗi địa chi với 1 con vật (bao gồm cả vật nuôi lẫn thú hoang dã, vừa có thật vừa tưởng tượng, đều đáp ứng nguyên tắc âm dương, chẵn lẻ) tương ứng với các “con vật cầm tinh” là: Chuột 鼠, Trâu 牛, Hổ 乕, Mèo 猫 (lịch TQ gọi là con Thỏ 兔) , Rồng 龍, Rắn 蛇, Ngựa 馬, Dê 羊 (lịch TQ là con Cừu), Khỉ 猴, Gà 雞, Chó 狗, Lợn 豬.

    Lấy tranh trên mạng, điền thêm chữ

Như vậy sẽ có một vòng 60 năm và đủ 12 con vật cầm tinh. Nhưng vì Hổ là “Chúa sơn lâm” mà năm tới lại là Nhâm Dần nên thử tìm xem trong đời mình những cái Tết Dần thế nào!

Tôi sinh ngày 23/2/1955 tức vào ngày 02 tháng Kỷ Mão năm Ất Mùi 乙未 (24 / 1 / 1955 – 12 / 2 / 1956) đến nay đã “tròn giáp Ất Mùi cộng 7 năm”. Do vậy đã qua đủ các năm cầm tinh 12 con vật!!.

Lại nhớ rằng, khi ghép một can với một chi để tạo thành tên gọi chính thức của những đại lượng chỉ thời gian cần đặt tên cổ nhân đã bắt đầu từ can Giáp và chi Tý tạo ra Giáp Tý, sau đó đến can Ất và chi Sửu tạo ra Ất Sửu,… cứ như vậy mà phối “can” (Bính,..., Quý) với “chi” (Dần,...., Hợi) cho đến tổ hợp cuối cùng là Quý Hợi vừa tròn 60 năm, gọi là vòng Hoa giáp 甲子. Đồng thời, lại có nguyên tắc: “can chẵn đi với chi chẵn, can lẻ đi với chi lẻ”. Khi “chi” Dần luôn là dương chi mà “chỉ có can dương và chi dương kết hợp được với nhau” nên ghép với “chi” Dần chỉ có 5 “can” (Giáp, Bính, Mậu, Canh, Nhâm) tạo thành 5 năm “cầm tinh con Hổ” 寅虎之年 trong 30 (5 x 6) cặp Can, Chi dương của một vòng Hoa Giáp 60 năm 六十花甲!.

Với tôi, trừ năm Dần đầu tiên, khi sang tuổi thứ 8 là Nhâm Dần 壬寅 (5 / 2 / 1962 – 25 /1/ 1963) do còn nhỏ chả nhớ mấy, còn các Tết Giáp Dần, Bính Dần, Mậu Dần, Canh Dần và sắp tới là Nhâm Dần 2022 thì các Tết Dần có nhớ và đã từng được chép lại, lưu tại Blog.

Trước khi lược lại từng cái Tết đó, thấy cũng nên nhắc lại là, theo quan niệm dân gian thì “Dần” là sự thay đổi, dẫn dắt, khi các mầm non bắt đầu vươn lên khỏi mặt đất; nó “tam hợp” với “Ngọ” – “Tuất”, “lục hợp” với “Hợi”, “tứ hành xung” với “Thân” – “Tị” - Hợi”, “lục xung” với “Thân”, “tương hại” với “Tị”, “tương hình” với “Tị” - “Thân”.

Còn do 5 năm khác nhau với các “can” khác nhau nên sẽ khác nhau theo quan niệm dân gian. Cụ thể:

Tết Nhâm Dần 1962 – Kim bạc KIM. Theo phong thủy thì can “Nhâm” có nghĩa là gánh vác, ý chỉ dương khí có tác dụng nuôi dưỡng vạn vật.

 Khi ấy gia đình tôi còn ở quê là thôn Phương Lạp, xã Chiến Thắng, huyện An Lão, tỉnh Kiến An (nay là thôn Phương Hạ, xã Chiến Thắng, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng). Thuở ấy, như mọi nhà, gia đình tôi khá nghèo. Tết cũng chả có quần áo mới, pháo cũng không, bánh chưng đâu có nửa cái! Điều này tôi đã ghi trong  10 NĂM BÊN TẢ SÔNG VĂN

Năm Dần thứ 2 trong đời là Giáp Dần 甲寅- Đại khê THỦY và về mặt phong thủy, can Giáp: Có nghĩa là mở, ý chỉ dấu hiệu vạn vật được tách ra, bắt nguồn sự sống. Giáp Dần là kết hợp thứ 51 trong hệ thống đánh số Can Chi của người Á Đông. Nó được kết hợp từ thiên can Giáp (Mộc dương) và địa chi Dần và nó xuất hiện trước Ất Mão và sau Quý Sửu. Giáp Dần là những năm có số dư là 54 khi lầ số năm theo Dương lịch chia cho 60.

Trong đời tôi, đó là năm từ 23 / 1/ 1974 – 11 / 2/1975. Khi đó, gia đình tôi đã lên khai hoang tại Phong Niên, Bảo Thắng, Lào Cai. Tôi học nốt Cấp 1, xong cấp 2, tốt nghiệp cấp 3 ở Lào Cai rồi đi học chuyên nghiệp tại Hà Nội, Tết Giáp Dần 1974 ấy tôi ăn Tết cùng gia đình ở Lào Cai trong khi đang học tại K69 Đại học Quân Y (nay là DH9 HVQY) ở Hà Đông. Việc này đã chép, lưu trong bài Nhớ ngày ĐỐT ĐUỐC ĐẾN TRƯỜNG và bài MỘT THỜI CỰC KHỔ, bắt đầu xa nhà.

    Năm Dần thứ 3 là Bính Dần 丙寅- Lô trung HỎA và về mặt phong thủy, can Bính: Có nghĩa là sự đột ngột, khi vạn vật bắt đầu lộ ra trên mặt đất. Bính Dần là kết hợp thứ ba trong hệ thống đánh số Can Chi. Nó được kết hợp từ thiên can Bính (Hỏa dương) và địa chi Dần, nó xuất hiện trước Đinh Mão và sau Ất Sửu. Năm Dần đó kéo dài từ 9 / 2 /1986 đến 29/1/1987

Đây là cái Tết Dần đầu tiên, tôi có nhà riêng, ở khu tập thể km 6 Yên Bái, cái Tết sau “đổi mới” nên có khá hơn. Thời kỳ đó, có ghi lại ở đây: 10 NĂM Ở THỊ XÃ YÊN BÁI TRONG TỈNH HOÀNG LIÊN SƠN

    Năm Dần thứ 4 trong đời là Mậu Dần (戊寅, 28/1/1998-16/2/1999) – Thành đầu THỔ, về mặt phong thủy, can Mậu: Có nghĩa là rậm rạp, tức chỉ giai đoạn vạn vật bắt đầu xanh tốt. Mậu Dần là kết hợp thứ 15 trong hệ thống đánh số Can Chi từ thiên can Mậu (Thổ dương) và địa chi Dần. Nó xuất hiện trước Kỷ Mão và sau Đinh Sửu.

Năm đó Lào Cai đã tái lập, vợ chồng tôi đã có nhà riêng (nhà gỗ dựng từ 1994) mang số 328 đường Hoàng Liên, là năm vợ chồng tôi chịu 3 cái tang liên tục: bố vợ, bố đẻ tôi và anh cả vợ. Nhiều chuyện đã chép lại trong bài 10 năm HÙNG HỤC CHẢI BƯƠN

Năm Dần thứ 5 trong đời là Canh Dần (庚寅, 14/2/2010-3/2/2011) – Tùng bách MỘC, về mặt phong thủy, can Canh: Có nghĩa là chắc lại, khi vạn vật bắt đầu kết quả. Canh Dần là kết hợp thứ 27 trong hệ thống đánh số Can Chi và là sự  kết hợp từ thiên can Canh (Kim dương) và địa chi Dần. Trong chu kỳ của lịch âm, nó xuất hiện trước Tân Mão và sau Kỷ Sửu.

Đây là những tháng năm cuối cùng trong đời công tác của tôi, trước khi chính thức nhận lương hưu vào 01/4/2014 và “làm quan lại” vào đầu năm 2020.

 Năm Dần thứ 5 trong đời là năm sắp tới Nhâm Dần (壬寅, 1/2/2022-22/1/2023) – Kim bạc KIM, là kết hợp thứ 39 trong hệ thống đánh số Can Chi của người Á Đông. Nó được kết hợp từ thiên can Nhâm (Thủy dương) và địa chi Dần. Trong chu kỳ của Nông lịch, nó xuất hiện trước Quý Mão và sau Tân Sửu.

Mong rằng đây sẽ là một năm “Bách độc bất xâm” 百毒不侵 với một kết cục có hậu, đẩy lùi được dịch Covid-19, kinh tế phục hồi và phát triển!

Đến Tết Nhâm Dần 2022 này, lứa anh em tôi theo cha mẹ lên khai hoang vào mùa Xuân Giáp Thìn 1964 ngày ấy đều đã là U50 đến U70 cả! Song vẫn là lực lượng chính làm nên bản sắc trên quê hương mới và chúng tôi còn ham sống lắm! 

Hi vọng:  cũng như mọi người, tôi luôn có mong muốn sống càng được lâu càng tốt. Ví như sẽ đến Giáp Dần 甲寅 (19 / 2 / 2034 – 8 / 2 / 2035) để đạt thọ 80 tuổi! Xa hơn đạt đến Bính Dần 丙寅 (6 / 2 / 2046 – 26 / 1 /2047) và thọ ngót 100 (92 tuổi) còn xa hơn nữa đến Mậu Dần sau (104 tuổi) thì chả dám ước bởi nhớ câu “Nhân sinh Bách tuế vi kỳ” (H: 人生百歲為期, A: Hundred years are the limit of life, P: Cent ans sont la limite de la vie), nghĩa là con người sống một trăm năm là kỳ hạn.!

-Lương Đức Mến, ngày gần Tết Nhâm Dần, 19/Chạp Tân Sửu-