TƯƠNG LAI RỘNG MỞ, HOA CHÀO

Mấy ngày lu bu việc Tổng kết cuối năm nên ít ngó tới kệ sách. Đêm nay rảnh, lật “Kiều” gặp câu 2861 – 2862. Câu ấy, Đại Thi hào viết rằng: 

𨷶𡗶𢌌𨷑塘𩄲

Cửa trời rộng mở đường mây,

花嘲𨳰杏香𠖤𨤮枌

Hoa chào ngõ hạnh, hương bay dặm phần.

Về Chữ nghĩa:

Trước tiên tìm về câu 6: câu “NHÂN” trong cặp Lục Bát:

Cửa trời : do chữ thiên môn 天 門 là cái cửa bước vào cõi trời, ở đây ý nói cửa nhà vua, cửa tiếp cận tới Thiên tử!

Đường mây : dịch từ chữ vân trình 雲 程 hay vân lộ 雲 路, tức con đường lên mây, ý nói con đường công danh. Trong Hán điển 雲 路 có viết  雲 路: 青 雲 之 路。比 喻 顯 達 的 仕 途  (Vân lộ: Thanh vân chi lộ. Tỉ dụ hiển đạt đích sĩ đồ) nghĩa là "con đường lập công danh chỉ con đường làm quan vinh hiển. Chú ý rằng “Thanh vân” 青 雲 nguyên là mây xanh, nghĩa bóng là người có địa vị cao, tới “tận mây xanh”!. Sau đó người ta dùng để chỉ việc đi thi, lập công danh.

Cả câu ý nói trong hội thi năm ấy, Kim Trọng và Vương Quan đã bước vào “cửa trời” do “cùng chiếm bảng xuân một ngày”, đường tương lai (làm quan) đang rộng mở!

Tiếp theo là câu QUẢ trong cặp đôi tức câu 8:

Ngõ hạnh: đường vào khu vườn Hạnh (Hạnh viên 杏園), khu này nay thuộc phía tây sông Khúc Giang 曲江, huyện Trường An 長安 (Tây An 西安), tỉnh Thiểm Tây 陝西 ở vùng Bắc Trung Quốc. Từ đời nhà Đường (大唐, 618–690, 705–907), các Tiến sĩ tân khoa được triều đình cho dự tiệc và xem hoa ở đây nên được gọi là Hội yến và sau đó, điển cố này dùng để chỉ sự thi cử, đỗ đạt.

Theo truyền thuyết, hoa Hạnh nở vào tháng 2 âm lịch, đúng vào dịp thi, cho nên hoa còn có tên là “Cập đệ hoa” 及第花 (hoa thi đậu). Còn “tân lang” 新郎 cách xưng hô cũng bắt đầu từ thời Đường gọi “tân khoa tiến sĩ”.

Dặm phần: truyền rằng, khi xưa khi lập nên một làng mới nào, người ta đều trồng một cây đặc trưng cố hương để làm kỷ niệm, cây đó là cây phần 枌. Lại nữa: phía đông ấp phong nhà Hán (漢朝 , 202 tCn-220) có làng Phần Du, làng vua Hán Cao Tổ (漢高祖, 256 tCn –195 tCn, húy Lưu Bang  劉邦), đời sau nhân thế gọi làng mình là Phần Du và “phần du”  hay “gốc phần” dùng để chỉ xóm làng quê hương bản quán.

Nhớ rằng, thời cổ cha mẹ thường trồng cây tử và cây phần quanh nhà, nên trong văn học cổ thường dùng “tử phần” 梓枌, “phần tử” 枌梓, “tử lí” 梓里  để chỉ quê hương, bản quán nơi cha mẹ ông bà sinh sống!

Do vậy, câu 8 này tả cảnh vinh hoa của Kim, Vương khi thi đỗ và trên đường về quê vinh qui bái tổ.

Về bối cảnh là sau khi:

Chế khoa gặp hội trường văn,

Vương, Kim cùng chiếm bảng Xuân một ngày.

Thơi cơ đang rộng mở trước Kim Trọng và Vương Quan:

Cửa trời rộng mở đường mây,

Hoa chào ngõ hạnh, hương bay dặm phần.

Đêm nay, “bốc” được câu này, chưa rõ ý tứ ra sao? Nhưng rõ đây là một “quẻ đẹp”! Có thể ứng vào việc xuất hiện bậc hiền tài dẹp yên được Đại dịch Covid-19 đang hoành hành, mở ra một cơ hội mới, một tương lai cho quê hương đất nước!

Nhưng, hẹp hơn cũng có thể ứng vào việc cậu Đích đang thi học kỳ I năm Tứ và chắc sẽ đạt điểm cao, đặt những viên gạch đầu tiên cho tương lai của bé! Mong sao cháu đừng lận đận như nhân vật trong truyện và cũng đừng “lép vế” về một số mặt như ông!

Tương lai đang chờ cháu!

Mừng quá, bật dậy mở máy chép lại ý này, dù đầu còn đang vương vấn một nỗi buồn trong gia tộc!

-Lương Đức Mến, sang ngày 15/12/2021-