Một số người con ưu tú của tộc Lương

Là con dân đất Việt, bất luận khởi gốc từ đâu, quan viên họ Lương đã cùng toàn dân đấu tranh, lao động và có những đóng góp nhất định. Tầng lớp bình dân sách sử không ghi, Gia phả thất lạc nên không thể đánh giá hết được. Riêng những người thuộc dòng dõi Khoa bảng hay quan lại, có chức sắc được chép trong chính sử, lưu chép trong các tài liệu khác đã minh chứng cho điều đó.

Về tài năng toán học, sư phạm, ngoại giao cùng đức độ của cụ Trạng Lương Thế Vinh; tài năng sư phạm, quân sự của cha con cụ Bảng nhãn Lương Đắc Bằng người Việt ai cũng nhớ. Ngoài ra còn khá nhiều nhân vật mang họ Lương để lại dấu ấn về quân sự và ngoại giao trong công cuộc giữ nước của Đại Việt xưa và Việt Nam nay được chép trong chính sử. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước, tổ tiên và ngày nay hậu duệ của họ Lương trên toàn cõi cũng như ở vùng biên đang nối chí tiền nhân, góp phần cùng cộng đồng xây dựng và bảo vệ từng tấc đất cha ông để lại.

1. Tìm trong lịch sử:

Trong thời Bắc thuộc có Lương Long 梁龍, Lương Thạc 梁硕 từng nổi dây chống ách đô hộ của Bắc triều đã điểm đến khi nói về nguồn gốc họ nhà.

Trong thời quân chủ, lịch sử Đại Việt ghi nhiều người họ Lương làm quan thời Lý, Trần có công trong việc giữ yên biên cảnh, tăng mối bang giao với Bắc quốc. Có thể kể đến: Lương Thế Sung 世充, người Tuyên Quang 宣光 làm Toát Thông Vương 撮通王 kiêm phụ đạo 父道 ở triều Lý; Lương Nhậm Văn 梁任文 làm quan thời Thái tổ Lý Công Uẩn 太祖皇 帝李公藴 và thăng Thái sư 太師 thời Lê Thái Tông (太宗皇帝, 1028-1054); Lương Mậu Tài 梁茂才 giữ chức Ngoại lang thời Lý Thái Tôn (太宗, 1028-1054); Lương Uất 黎荀 là trấn thủ 守臣 châu Lạng Giang 諒江 vào tháng 8 năm Nhâm Ngọ (Thiệu Bảo thứ 4, 1282) đã có công cấp báo tình hình quân Nguyên về triều…; Lương Nguyên Bưu 梁元厖 được phong chức Hành khiển tri Đại tông chính 行遣知大宗正 thời Trần Thuận Tông. Sau này dưới triều Hồ, Lê, Mạc, Lê Trung hưng tiếp tục có những nhân vật họ Lương nổi tiếng có công trong sự nghiệp phát triển văn hóa, sự nghiệp ngoại giao, bảo vệ đất nước, được sử sách ghi nhận. Có thể kể đến: Túc vệ 宿 衛 Lương Thiên Tích 梁天錫, Điện trung thị ngự sử 殿中侍御史 Ngôn quan 言官 Lương Thiên Phúc 梁天福, Trung thư hoả 中書火 Lương Cửu 梁玖, ngự khố thư gia 御庫書家 Lương Cải 梁改, Hoả đầu đô Quảng Vũ 廣武都火頭 Lương Thượng Cá 粱上箇, thủ phân 手分 Lương Lang 梁郎, phụ đạo Hữu Lũng 右陇父道 Lương Ông 梁 蓊, Lỗ bộ ty giám 鹵簿司監 Lương Đăng 梁登, Tiến sĩ cập đệ 進士及第 Lương Như Hộc 梁如鵠 (sau bổ Lễ bộ tả thị lang 禮 部左侍郎, đi sứ Minh 2 lần), Trực giảng 直講 Lương Mộng Tinh 粱 夢 星, Sứ giả Lương Giản 梁 僩, Lương Phùng Thìn 梁逢辰, Tiến sĩ xuất thân 進士出身 Lương Trí 梁寘, Đồng tiến sĩ xuất thân 同進士出身 Lương Khiêm Hanh 梁 謙亨, Lương Mậu Huân 梁荗勳, Phù Quận công Lương Văn Chánh (梁文正, ?-1611),  Đô cấp sự trung 都給事中 Lương Nghị 梁誼, Thiêm Chưởng hầu 僉掌侯 Lương Đăng Quang 梁登光, Tham chính Nghệ An 乂安處參政 Lương Thực 梁實...Đặc biệt có nữ kiệt Lương Thị Minh Nguyệt 梁氏明月, nổi tiếng xinh đẹp, cơ mưu từng lập công lớn trong Khởi nghĩa Lam Sơn được Thái tổ nhà Lê là Lê Lợi phong: “Kiến quốc phu nhân” 建國夫人.

Trong các nhân vật lịch sử vừa dẫn trên thì rõ ràng Lương Long, Lương Thế Sung, Lương Uất đều sinh quán tại miền núi phía Bắc. Họ là những tướng lĩnh, nhà ngoại giao tiên phong của Lương tộc và trấn giữ nơi “phên dậu quốc gia”. Công ấy lớn lắm!.

Phải chăng những người họ Lương, họ Lường vùng Cao Lạng, Hà Tuyên...ngày nay là hậu duệ của các cụ này. Tôi không nói đến Lào Cai, Lai Châu và Điện Biên bởi khi đó chúng ta chưa có “đường biên giới” mà mới có “vùng biên giới” và vùng đất Tây Bắc này là vùng “đệm” giữa các thế lực thổ tù Việt-Hán, các châu, động nơi đây chưa chính thức nội thuộc bất cứ triều đại trung ương nào mà hưởng quy chế ky mi 羈縻 (có sự ràng buộc lỏng lẻo để cai trị gián tiếp). Đến năm 1159, nhân khi nước Đại Lý suy yếu, vua Lý Anh Tông 李英宗 và Tô Hiến Thành 蘇憲誠 đã tiến hành thu phục vùng đất của các tù trưởng dân tộc thiểu số người Bạch ở bắc Yên Bái, nam Lào Cai vào lãnh thổ Đại Việt và đến năm 1466 Lê Thánh Tông lập các phủ, huyện, châu thuộc Thừa tuyên Hưng Hóa. Từ đó vùng này chính thức do triều đình trung ương Đại Việt quản lý chặt chẽ.

Lịch sử phải công bằng nên cũng phải kể đến những người trong tộc Lương đã từng chọn nhầm lối. Như những hào phú, thổ quan 豪富土官 Lương Nhữ Hốt 梁汝笏, Lương Sĩ Vĩnh 梁士永, Lương Châm 梁箴 khi nhà Minh xâm lược Đại Việt hay Chuyển vận phó sứ 轉 運 副 使 huyện Văn Bàng 文盤 Lương Tông Ký 梁宗驥 từng tham nhũng khi thi hành quân vụ...

2. Con cháu ngày nay:

Noi gương các bậc tiền nhân, miền đất địa đầu Tổ quốc, trong các thời kỳ lịch sử không ít con cháu Lương tộc tham gia công cuộc bảo vệ tổ quốc và tham gia tích cực vào nền “ngoại giao nhân dân”.

Thời cận đại, phải kể đến hoạt động và đóng góp của: Lương Văn Can (梁文肝, 1857 - 1927), Lương Trúc Đàm (梁竹談 (tên thật: Lương Ngọc Liêu, 1875 - 1908), Lương Ngọc Quyến (梁玉狷 (Lương Lập Nham; 1885 - 1917), Lương Khánh Thiện (梁慶善, 1903 - 1941), …

Thời hiện đại, nhiều nhà khoa học, cán bộ quản lý, nhà hoạt động xã hội nổi tiếng là con cháu tộc Lương. Có thể ví dụ: Tiến sĩ Nông học Lương Định Của (1920 - 1975), Triết gia Lương Kim Định (1915-1997), “Nữ tướng Việt Minh” Hà Thị Quế (tức Lương Thị Hà, 1921-)…Trong Ban Liên lạc họ Lương toàn quốc có nhiều Giáo sư Tiến sĩ nổi danh, đứng đầu các chuyên ngành như: Lương Xuân Qùy, Lương Phương Hậu…

3. Trên núi rừng Tây bắc:

Tiếp nối truyền thống của cha con Lương Thế Sung[1], ngày nay trong vùng Tây Bắc, nhiều sĩ quan cao cấp trong Quân đội và Công an vốn là con cháu tộc Lương tại vùng Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai hay được điều động lên đây bảo vệ, xây dựng biên cương. Có thể kể đến:

- Lương Cường Sinh năm 1957. Quê làng Bảo Đà, xã Dữu Lâu, thành phố Việt Trì, Phú Thọ. Là trung tướng Quân đội; Chính Ủy Quân khu III.

- Lương Văn Nhẫn Sinh năm 1933. Quê Xuân Quang, Tam Nông, Phú Thọ là Đại tá Quân đội.

- Lương Công Thảo Sinh năm 1940. Quê Hương Nha, Tam Nông, Phú Thọ là Đại tá Viện trưởng Viện Quân y 109.

- Lương Văn Tý Quê Hát Môn, Phúc Thọ, Hà Nội là Đại tá Hiệu trưởng một trường quân đội.

- Lương Văn Vân Đại tá tỉnh đội trưởng Yên Bái. Quê Hương Nha, Tam Nông, Phú Thọ.

4. Người họ Lương ở Lào Cai:

Mảnh đât “nơi con sông Hồng chẩy vào đất Việt” có khá nhiều người họ Lương với nhiều nguồn gốc khác nhau. Đa phần từ Phú Thọ lên những năm 1930 trở về trước; từ Hải Phòng, Nam Định lên khai hoang những năm 1960-1970; từ Yên Bái được điều động lên ngày tái lập tỉnh Lào Cai năm 1991.

Tuy chiếm tỉ lệ số dân không nhiều nhưng con cháu Lương tộc vùng này đã có những đóng góp đáng kể cho sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa xã hội và giữ gìn an ninh chinhs trị, trật tự an toàn xã hội của tỉnh Lào Cai. Những người thành danh phải kể đến: Lương Xuân Mầu (gốc Hải Phòng)  từng là Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng ban Tuyên giáo tỉnh, Thầy thuốc Ưu tú Lương Công Sĩ (gốc Yên Bái) là Giám đốc Sở Y tế, cha con Nghệ sĩ Nhân dân Lương Kim Vĩnh (1937-2011), Nghệ sĩ Ưu tú Lương Hùng Việt (gốc Hoài Đức, Hà Nội). Riêng trong lĩnh vực bảo vệ ANCT vùng “phên dậu quốc gia” Tây bắc của Tổ quốc có:

- Cụ Lương Quyết Định (SN 1926) vốn người Kinh dưới xuôi (không nhớ vùng nào) đã tìm lên vùng Cam Đường, tỉnh Lào Cai từ mấy trăm năm nay (được 10 đời). Sau đó có ngành đổi thành họ Mã, ngành thành họ Hoàng. Ngành cụ Định vẫn giữ họ Lương. Cụ Định từng là Thiếu tá Tỉnh đội trưởng sau đó được bầu là Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai thời kỳ kháng chiến chống Mỹ (1970-1975). Cụ có công lãnh đạo nhân dân Lào Cai xây dựng, kiến thiết quê nhà, chi viện cho miền Nam và đặc biệt giữ mối quan hệ với nước bạn khi tiếp nhận hàng viện trợ qua đường sắt nhưng vẫn giữ được vị thế trong bối cảnh Cách mạng văn hóa đang diễn ra (1966-1976) bên nước bạn.

- Đại tá Lương Văn Sơn (SN 1962) là Đời thứ 10 của họ Lương xã Xuân Lũng, Phù Ninh, Phú Thọ hiện là Chính uỷ Bộ đội Biên phòng tỉnh Lào Cai.

- Đại tá Lương Quang Mạnh (SN 1956) gốc ở Đại Đồng, Tràng Định,  Lạng Sơn, từ thời ông Nội chuyển về Yên Bái. Hiện là Phó Giám đốc Công an tỉnh Lào Cai.

- Đại tá Lương Đức Mến (SN 1955), thuộc đời thứ 7 họ Lương gốc Chiến Thắng, An Lão, Hải Phòng lên Lào Cai từ 1964. Hiện là Trưởng phòng KTHS Công an tỉnh Lào Cai.

- Thượng tá Lương Cao Huỳnh (SN 1959) gốc Hà Tây, là Trưởng phòng CSHS, Công an tỉnh Lào Cai.

- Thượng tá Lương Thông (SN 1962, con thầy thuốc Ưu tú Lương Minh), người Tầy, Trưởng Công an huyện Văn Bàn.

Ngoài ra còn có Phó Trưởng phòng PCCC và CNCH (Lương Ngọc Cương), Phó Trưởng phòng BVANKT (Lương Quốc Hưng) và nhiều sĩ quan trung cấp, sơ cấp, hạ sĩ quan công tác trong các đơn vị thuộc Quân đội, Biên phòng và Công an Lào Cai.

Tuy chưa có ai thật nổi bật ghi vào sử sách quốc gia nhưng những thành viên họ Lương, dù từ nguồn nào, trên mảnh đất này luôn vững vàng, theo chí tiền nhân góp phần giữ vững biên cương, trật tự nơi biên ải để toàn dân dựng xây và phát triển.

(Trích trong chuyên khảo đang soạn)

---

[1] Các con của Thế Sung là là Văn 文, Hiến 献, Quế 桂đều được phong hầu. Con của Quế là Hiếu Bão 孝 抱 vì có công đánh Toa Đô 唆 都 được phong Quan phục hầu 冠服侯; Hiếu Bão sinh ra Thế Tắc 世則 được phong Lặc Thuận hầu 勒順侯; Thế Tắc sinh ra Cúc Tôn 菊孫 làm Quan sát sứ 觀察使; Cúc Tôn sinh ra Nguyên Bưu.