Một CÂU ĐỐI KHÔNG TƯƠNG XỨNG

Mấy ngày gần đây trên một số trang mạng lan truyền đôi câu đối nói là của một học giả tặng lãnh đạo mà VTV có đưa tin. Tiếc rằng chương trình đó do bận việc khác nên chả theo dõi được.

Theo một số Blogger và Facebooker thì câu đối và ảnh câu đối đó xuất hiện từ ngày 05/8/2016, có nguyên văn là:

“Tể tướng giáng trần, chí tráng tâm hùng, Xuân mãi mãi

Anh hùng nhập thế, dân an quốc thái, Phúc vô biên”.

Báo chí chính thống không thấy nhắc lại và phân tích để định hướng dư luận, chỉ thấy lời tán của các Blogger và Facebooker. Việc bàn luận, chỉ trích, bôi bác, thâm chí xuyên tạc theo hướng tiêu cực không phải không có lý do từ 22 chữ đó.

Với trách nhiệm một công dân, là người đang võ vẽ học Nhất, Nhị, Tam và cũng từng tập tọng viết dăm ba câu đối (tất nhiên chỉ cho mình và dùng trong nội bộ gia đình), không nhằm khen chê hay có ý gì khác, tôi nhận thấy sao, viết vậy.

Theo như ảnh đăng thì cặp đối này được viết bằng chữ quốc ngữ dạng chữ “vuông” theo như Hán tự. Có 2 tiếng Việt hoàn toàn (“mãi mãi”) còn lại là 20 từ Hán – Việt (có 2 thành ngữ) đều là những từ khá thông dụng, ai nghe hoặc ai đọc đều có thể hiểu. Nhưng, không ổn là ở chỗ:

1. Câu đối đó không chỉnh, bởi:

1.1. Không rõ thể loại là câu đối ca ngợi hay chúc tụng.

1.2. Sai luật đối:

- Về luật bằng trắc: “giáng” và “nhập” đều thuộc vần trắc, phạm luật (chưa kể nghĩa).

- Về từ đối, như “mãi mãi” là từ Việt, từ láy đối với “vô biên” là từ Hán Việt, từ ghép.

- “Tể tướng” ở vế trên đối với “anh hùng” không chuẩn bởi một chức danh bầu cử mà nên, chức danh kia suy tôn mà có và “tể tướng”  chưa được phong “anh hùng” !

- Về cặp đối thành ngữ:

+ Thành ngữ gốc Hán 壯志雄心 “tráng chí hùng tâm” (tức chí dài tâm vững) bị đảo từng từ trong từ ghép thành “chí tráng tâm hùng”. Thành ngữ này đã được Giáo sư Vũ Khiêu viết tằng Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng dịp Xuân Bính thân 2016 trong cặp:

“Ái Quốc Thân Dân, Một Tấm Trung Can Trời Phật Tỏ.

Hùng Tâm Tráng Chí, Ngàn Thu Sự Nghiệp Núi Sông Ghi”

 + Thành ngữ gốc Hán 國泰民安 “quốc thái dân an” (tức nước hoà bình dân yên ổn) bị đảo thành “dân an quốc thái”.

+ Về nghĩa 2 thành ngữ này không đối nhau! Để ca tụng công đức của ai đó có thể dùng thành ngữ“tráng chí hùng tâm” đối với 护國安民 “hộ quốc an dân” hay đổi lại cho hợp luật bằng-trắc là “an dân hộ quốc”!

Như vậy câu đối này phạm cả việc đối từ, đối ngữ lẫn đối ý giữa 2 vế!

1.3. Không phù hợp với thời cuộc:

+ “Tể tướng” 宰相 là chức danh thời quân chủ, do Vua phong nay các chức danh lãnh đạo do bầu cử mà nên (cán bộ là đầy tớ của nhân dân).

+ “Giáng trần” 降塵 dùng chỉ những đấng siêu nhân, ở cõi khác vào chốn nhân gian; Ví dụ tích “Tú Uyên giáng trần” hay phim “Tiên nữ giáng trần”.

+ “Nhập thế” 入世 là Vào đời, ý nói sống với người đời và gánh các việc đời; là tham dự vào để gánh vác việc đời (thường là ra làm quan), không xa lánh cõi đời, không đi ở ẩn, theo quan niệm của nho giáo; Ví như: “Phật giáo nhập thế”,...

Do vậy, “tể tướng”,  “giáng trần”, “anh hùng”, “nhập thế” không phù hợp với thời dân chủ là lãnh đạo từ nhân dân mà ra, trưởng thành từ thực tiễn, qua nhiều nấc thang từ thấp đến cao và do bầu ra để phục vụ nhân dân!

Hơn nữa “giáng trần”, “nhập thế” mang màu sắc tôn giáo, thần bí không hợp với thời @, dưới chế độ XHCN.

2. Rõ ràng, theo tôi câu đối trên không chỉnh và không tương xứng với tầm cỡ người viết và người được tặng.

Đề nghị các cơ quan thông tính đại chúng nên có bài phân tích kỹ, hoặc trao đổi với tác giả về ý định, về ẩn ý, điển tích...để định hướng đúng cho dư luận, tránh những suy diễn, xuyên tạc với dụng ý xấu.

3. Nếu tôi đủ tầm hay có tâm muốn tặng câu đối cho lãnh đạo, thì tôi chuyển tải ước mong cũng là lời chúc của tôi ngắn thế này:

Chữ Hán:

國太民安春不盡

人健物盛福無邊

Đọc theo âm Hán Việt:

Quốc Thái Dân An Xuân Bất Tận;

Nhân Khang Vật Thịnh Phúc Vô Biên.

Như tranh tôi minh họa kèm theo ở đầu trang.

Mấy suy nghĩ chép lại để nhớ.

- Lương Đức Mến, 08/8/2016-