NGƯỜI MẸ HIỀN

Tết Giáp Ngọ 2014 Dì ruột tôi, Phạm Thị Tương (sinh năm Tân Mùi 1931) đưa tôi quyển vở kẻ Oli trong đó 1/3 các trang đầu chép Kinh kệ, một số Văn khấn và bài thơ do Dì sáng tác còn 1/5 số trang (29 trang) gần cuối chép tâm sự của Dì về cuộc đời đã qua, lời dặn con cháu cả văn xuôi xen lẫn đoạn thơ. Chữ Dì dễ đọc nhưng sai chính tả nhiều. Tôi đánh máy nguyên văn, chỉ ngắt câu nếu biết đó là chắc chắn. Những từ Dì viết sai chính tả (người dân quê tôi không phân biệt rõ l/n, tr/ch, s/x, gi/d/r) vẫn để nguyên. Đồng thời có chú thích về chính tả, về nội dung và nhận xét của bản thân để các em, các cháu tôi hiểu cặn kẽ hơn khi Dì tôi đồng ý đưa cho các em, các cháu.

Tuy chưa hỏi Dì nhưng thấy nội dung có nhiều ý hay, vẫn hợp thời đại, có tác dụng giáo dục tốt, tôi đưa lân đây lưu giữ.

NGƯỜI MẸ HIỀN

Người mẹ hiền trông lom[1] bồng bế,

Nuôi dạy con, thế hệ mai sau.

Mẹ là thầy giáo ban đầu,

Con như trang giấy trắng phau bên đèn.

Là người mẹ phải rèn luyện mọi mặt

Làm tấm gương trước mắt con mình.

Tốt cây thì mới tốt cành,

Gương trong mới tỏ bóng hình trong hương[2].

Nuôi dạy con có phương pháp đúng,

Không thờ ơ, buông lỏng, bỏ liều.

Tính ngoan thói tốt lâng lưu,

Thói hư ta chớ luông chiều đâm quen.

Chê khen phải chê khen đúng lúc,

Đừng để con tiêu cực cục cằn.

Mẹ không mắng chửi tục tằn,

Không roi đòn phải khuyên răn dịu dàng.

Phải kiên nhẫn nhẹ nhàng điểm dạ[3],

Hiểu tâm[4] tình cảm của con.

Uốn cây từ lúc còn non,

Dậy con từ thủa con còn thơ ngây.

Đem điều tốt điều hay giáo dục,

Biết đánh phèn[5] nước đục cũng trong.

Giúp con sáng mắt, sáng lòng,

Đẹp trong tơ tưởng, đẹp trong tâm hồn.

Con khôn lớn nhắc con tích cực,

Rèn luyện nên đạo đức thân mình.

Trung với nước, Hiếu với dân,

Theo đường Đảng vạch, theo chân Bác Hồ.

Muôn ngàn năm ước mơ cao đẹp,

Làm vẻ vang sự nghiệp cha ông,

Vườn Hồng lại nở hoa Hồng,

Sắc tươi thêm sắc, hương nồng thêm hương.

Không ỉ lại nhà trường, đoàn thể,

Trách nhiệm ta làm mẹ, làm thày.

Đến ngày cầm[6] đã bén dây,

Dạy con từ bé đến ngày lớn khôn.

Khuyên răn con biết đường ăn ở,

Biết đúng, sai, hay, dở, dữ, lành.

Biết xây hạnh phúc gia đình,

Đâu điều nhân nghĩa, đâu tình thủy chung.

Đừng gò ép con trong ngõ hẻm

Theo kiểu xưa phong kiến[7] lỗi thời.

Cũng đừng thả lỏng buông trôi,

Để con đến nỗi chơi bời tự do.

Được đoàn thể[8] giao cho công việc,

Mẹ nhắc con cương quyết làm tròn.

Tránh điều đây thiệt kia hơn,

Đứng trên núi nọ, thả nguồn núi kia.

Mẹ cho con sớm khuya học tập,

Đâu chỉ mong bằng cấp vào tay.

Mà nên chức nọ chức này,

Mà coi lao động chân tay là xoàng.

Lếu ai cũng cần soàng kiểu ấy,

Ai cầm cày đứng máy quay xa[9].

Áo cơm của cải đâu ra,

Để ta dựng nước, để ta diệt thù.

Dù chân tay hay dù trí óc,

Đã ngày đêm khó nhọc chuyên cần.

Làm cho ích nước lợi dân,

Ta đều coi đó là phần vinh quang.

Làm mẹ phải công bằng quảng đại,

Quý con trai, con gái như nhau.

Con nuôi, con rể, con dâu,

Con riêng, con đẻ con nào cũng thương[10].

-Phạm Thị Tương-

---

[1] Tôn trọng nguyên tác, tôi gõ đúng như Dì viết và không sửa lỗi ngọng (l/n, tr/ch, d/gi/r, x/s) chỉ chú thích những điều thật cần thiết, khó hiểu với các em, các cháu tôi,

[2] Gương.

[3] Chưa ró ý Dì định viết gì.

[4] Chắc thiếu từ “lý”.

[5] Tức “phèn chua”, tên Hán Việt là: vũ nát, vũ trạch, mã xĩ phàn, nát thạch, minh thạch, muôn thạch, trấn phong thạch, tất phàn, sinh phàn, khô phàn, minh phàn, phàn thạch...Đây là muối sulfat kép của kali và nhôm; công thức hóa học của nó là KAl(SO4)2 và thông thường được tìm thấy ở dạng ngậm nước là KAl(SO4)2·12H2O. Nó được sử dụng rộng rãi để làm tinh khiết nước, thuộc da, vải chống cháy và bột nở. Phèn chua đó là loại muối có tinh thể to nhỏ không đều, không màu hoặc trắng, cũng có thể trong hay hơi đục; tan trong nước, không tan trong cồn.

[6] Cầm 琴 chỉ cái đàn cầm, đàn dài ba thước sáu tấc, căng bảy dây.

[7] Chế độ phong kiến 封建 tức phong tước, kiến địa, xuất phát từ hệ tư tưởng chính trị thời Tây Chu (西周, 1059 tCn–771 tCn) bên Trung Quốc  中國phản ánh hình thức truyền nối và chiếm hữu đất đai của chế độ quân chủ 自主thời xưa. Ở nước ta, kinh tế lãnh địa và quan hệ lãnh chúa - nông nô không phát triển, chế độ quân chủ tập quyền ra đời sớm và tồn tại lâu dài, bên cạnh sở hữu tư nhân còn có sở hữu nhà nước về ruộng đất, kinh tế địa chủ với quan hệ địa chủ - tá điền chiếm ưu thế. Do vậy giai đoạn độc lập của nước ta dưới chế độ cũ (938-1886) nên gọi là thời kỳ quân chủ tự chủ 自主時代. Nhưng ta quen gọi chế độ cũ là phong kiến và đi với nó là lạc hậu!

[8] “Đoàn thể” là tổ chức quần chúng gồm những người có chung quyền lợi và nghĩa vụ, hoạt động vì những mục đích chính trị, xã hội nhất định. Sau Cách mạng tháng Tám, trước tình cảnh đất nước như ngàn cân treo sợi tóc, vận dụng phương châm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”, để thu phục nhân tâm, đoàn kết toàn dân, ngày 11/11/1945 Đảng Cộng sản Đông Dương tuyên bố “tự giải tán”, “sự thật là Đảng rút vào bí mật và thành lập tổ chức công khai là Hội nghiên cứu Chủ nghĩa Mác ở Đông Dương. Mọi danh xưng của Đảng trong nội bộ gọi là “Đoàn thể”. Đến khi cuộc kháng chiến của nhân dân ta ngày càng lớn mạnh, tình hình quốc tế có nhiều thuận lợi, Đại hội Đảng lần thứ II (tháng 2-1951)ra hoạt động công khai với tên mới Đảng Lao động Việt Nam. Nhưng trong tâm tưởng những người cao tuổi thì từ “Đoàn thể” vẫn có nghĩa là Đảng và Đảng là Đảng Lao động!

[9] “Xa” là dụng cụ thô sơ, dùng để kéo sợi, đánh ống, đánh suốt trong dệt vải thuở xưa.

[10] Không hiểu sao bà dừng ở đây để sang bài TÂM SỰ VỚI CON