Tâm sự tuổi hoàng hôn

Trên một số trang mạng tiếng Việt và trong lớp người cao tuổi về hưu đang lưu hành bài “Tâm sự tuổi già” còn có tên khác là “Hiểu đời” nội dung khá hay mà lớp người cao tuổi, đương chức, chuẩn bị hay đã nghỉ hưu nên đọc để chiêm nghiệm.

Nhưng về tác giả thì người bảo của cựu Thủ tướng Trung Quốc, ông Chu Dung Cơ 朱镕基; người nói của một blogger Trung Quốc tên là Dương Trạch Tế 杨泽济.

Lang thang trên các trang mạng chữ Hán, tôi thấy nguyên văn tựa đề: 夕阳感悟-难得明白, đọc là: "Tịch dương cảm ngộ - Nan đắc minh bạch”, có thể hiểu: Lời tự sự của tuổi xế chiều, khó diễn đạt một cách minh bạch.

Ngay bản thân các trang Blog Hán ngữ mà tôi tìm thấy cũng có nhiều di bản với lời chú: 前几天一位朋友转给我一则 “夕阳感悟” 的幻灯片， 很值得一看。于是便将里面的文字抄了下来，转载在此，以便更多的朋友观看和感悟, tạm hiểu là: Vài ngày trước một người bạn gửi cho tôi bài viết “Cảm nhận tuổi hoàng hôn” thể hiện rõ cái nhìn của người già. Thấy hay bèn sao lại đưa lên để phổ biến tới bạn bè!.

Còn các trang chữ Việt có 2 bản của 2 dịch giả (Lê Thanh Dũng và Trang Hạ). Cuối cùng cũng chả truy nguyên được chính xác tác giả ban đầu, đành để ngỏ.

Với tôi, ai viết ra không mấy quan trọng mà chỉ thấy nó hay và đúng. Đồng thời thấy bản chữ Hán ở một Blog cũ nhất (ghi ngày 11/7/2008 ở http://q.sohu.com/forum/20/topic/2930157) và bản chuyển ngữ của nữ nhà văn Trang Hạ là đầy đủ nhất  nên chép lại cả nguyên văn, phiên âm và bản dịch để nhớ. Ai trong lúc “Trà dư tửu hậu” đọc ở đây khi nhấn chuột vào chữ có gạch chân sẽ dẫn đến bản gốc.

TÂM SỰ TUỔI GIÀ

CHỮ HÁN (chép từ đây)	PHIÊN ÂM (Theo Thiều Chửu của Phạm Hải)	DỊCH NGHĨA (của Trang Hạ)
夕阳感悟-难得明白	Tịch dương cảm ngộ - Nan đắc minh bạch	Thầm thì tuổi Hoàng hôn (Người già nên đọc)
岁月匆匆，人生苦短，转眼间已进入了老年。对人生不敢说大彻大悟，可我们感觉到，只有活得明白，才能过得从容，活得潇洒。真是难得明白！我们愿把这点“小明白”写出来献给老年朋友，以期换来些“大明白”，与君共勉。	Tuế nguyệt thông thông，nhân sinh khổ đoản，chuyển nhãn gian dĩ tiến nhập liễu lão niên。Đối nhân sinh bất cảm thuyết đại triệt đại ngộ，khả ngã môn cảm giác đáo，chỉ hữu hoạt đắc minh bạch，tài năng quá đắc tùng dung，hoạt đắc tiêu sái。Chân thị nan đắc minh bạch！ngã môn nguyện bả giá điểm “tiểu minh bạch” tả xuất lai hiến cấp lão niên bằng hữu，dĩ kỳ hoán lai ta “đại minh bạch” ，dữ quân cộng miễn。	Tháng năm vội vã, đời người ngắn quá, chớp mắt đã già. Chúng ta nào dám nói đã thấu hết lẽ đời, nhưng ta cảm thấy, chỉ có hiểu đời, mới sống được ung dung, thanh thản. Tôi muốn viết đôi dòng “cảm nhận nhỏ nhoi” gửi tới những bạn già, để được mọi người chia sẻ những “cảm nhận lớn lao” hơn, để ta cùng cố gắng.
一、活法。过一天，少一天；过一天，乐一天；乐一天，赚一天。	Nhất- hoạt pháp。Quá nhất thiên，thiểu nhất thiên；quá nhất thiên，lạc nhất thiên；lạc nhất thiên，trám nhất thiên。	1. Cách sống: Qua một ngày, mất một ngày. Vui một ngày, lãi một ngày.
二、幸福与快乐。幸福不会敲门来找你，快乐也不能从天而降；相反靠自己努力营造，快乐是生存的终极目标，快乐隐藏在生活的细微琐事当中，靠我们自己去寻找；幸福和快乐是一种感觉和感受，关键在于心态。	Nhị-hạnh phúc dữ khoái lạc。Hạnh phúc bất hội xao môn lai hoa nâm，khoái lạc dã bất năng tùng thiên nhi giáng；tương phản kháo tự kỷ nỗ lực doanh tạo，khoái lạc thị sinh tồn đích chung cực mục tiêu，khoái lạc ẩn tàng tại sinh hoạt đích tế vi tỏa sự đương trung，kháo ngã môn tự kỷ khứ tầm trảo；hạnh phúc hòa khoái lạc thị nhất chủng cảm giác hòa cảm thụ，quan kiện tại vu tâm thái。	2. Hạnh phúc và niềm vui: Hạnh phúc không tự gọi cửa tìm đến ta, niềm vui cũng không tự rơi từ trên trời xuống, mà đều phải tự tay mình tạo dựng nên. Niềm vui là mục đích cuối cùng của đời mình, niềm vui ở ngay trong những việc vụn vặt của cuộc sống, ta phải tự mình tìm lấy. Hạnh phúc và niềm vui là một thứ cảm xúc và cảm nhận, quan trọng là ở tâm trạng mình.
三、金钱。钱不是万能的，没有钱是万万不能的。对钱不要看得太重，更不必斤斤计较，一旦看开了，那是身外之物，生不带来，死不带去。如果有人要你帮忙，慷 慨解囊就是一大乐趣。如果花钱能买到健康和快乐，何乐而不为？如果花钱能让你悠闲自在，也值！明白人能挣会花，做金钱的主人，不做它的奴隶。	Tam-kim tiền。Tiễn bất thị vạn năng đích，một hữu tiền thị vạn vạn bất năng đích。Đối tiễn bất yếu khán đắc thái trọng，canh bất tất cân cân kế giảo，nhất đán khán khai liễu，na thị thân ngoại chi vật，sanh bất đái lai，tử bất đái khứ。Như quả hữu nhân yếu nâm bang mang，khảng khái giải nang tựu thị nhất đại lạc thú。Như quả hoa tiền năng mãi đáo kiện khang hòa khoái lạc，hà lạc nhi bất vi？Như quả hoa tiền năng nhượng nâm du nhàn tự tại，dã trị！minh bạch nhân năng tránh hội hoa，tố kim tiền đích chủ nhân，bất tố tha đích nô lệ。	3. Tiền bạc: Tiền không phải là vạn năng, tăng lực, nhưng không tiền thì vạn sự bất lực (*). Không nên quá coi trọng đồng tiền, lại càng không nên tính toán tiền bạc, nếu hiểu ra, sẽ thấy tiền chỉ là thứ đồ vật ở ngoài thân, khi ta chào đời ta đâu mang tới, khi ta chết đi lại chẳng mang theo. Nếu có người cần ta giúp đỡ, khảng khái mở hầu bao chính là một niềm vui lớn. Nếu tiền bạc mua được sức khỏe và niềm vui, cớ gì chần chừ nữa? Nếu bỏ tiền ra để được an nhàn tự tại, chẳng phải xứng đáng sao! Người hiểu biết là người biết cách kiếm tiền biết cách tiêu pha, làm chủ đồng tiền chứ đừng làm nô lệ cho nó.
四、学会享受。“剩下的生活是短暂，愈要使之丰满”。老人要转变陈旧观念，告别“苦行僧”，争当“快乐鸟”。该吃的吃，该穿的穿，该玩的玩，不断提高生活质量，分享高科技时代的成果，这才是老年人生活的目标。	Tứ-học hội hưởng thụ。 “Thặng hạ đích sinh hoạt thị đoản tạm，dũ yếu sử chi phong mãn” 。Lão nhân yếu chuyển biến trần cựu quan niệm，cáo biệt “khổ hành tăng” ，tranh đương “khoái lạc điểu” 。Cai cật đích cật，cai xuyên đích xuyên，cai ngoạn đích ngoạn，bất đoạn đề cao sinh hoạt chất lượng，phân hưởng cao khoa kĩ thời đại đích thành quả，giá tài thị lão niên nhân sinh hoạt đích mục tiêu。	4. Học cách hưởng thụ: “Phần đời còn lại ngắn ngủi, càng phải làm cho nó giàu có”. Người già phải biết đổi nếp nghĩ cũ, tạm biệt cách sống như tu hành, để làm loài chim vui. Cần ăn thì ăn, muốn mặc phải mặc, thèm chơi hãy chơi, không ngừng nâng cao chất lượng sống, đón nhận những thành quả của thời đại công nghệ, mới là mục đích sống của tuổi già.
五、健康最重要。金钱是子女的，地位是暂时的，荣誉是过去的，健康是自己的。	Ngũ-kiện khang tối trọng yếu。Kim tiền thị tử nữ đích，địa vị thị tạm thời đích，vinh dự thị quá khứ đích，kiện khang thị tự kỷ đích。	5. Sức khỏe quan trọng nhất: Tiền bạc là của con mình, địa vị chỉ tạm thời giữ, vinh quang thuộc về quá khứ, sức khỏe mới là của ta.
六、不一样。父母对子女的爱是无限的，子女对父母的爱是有限的；子女有病，父母揪心，父母有病，子女问问看看就知足；子女花父母钱，理直气壮，父母花子 女钱就不那么顺畅；父母家就是子女家，子女家可不是父母家。不一样就是不一样，明白人对子女的付出视为义务和乐趣，不图回报，一心想得到回报，就自寻烦 恼。	Lục-bất nhất dạng。Phụ mẫu đối tử nữ đích ái thị vô hạn đích，tử nữ đối phụ mẫu đích ái thị hữu hạn đích；tử nữ hữu bệnh，phụ mẫu thu tâm，phụ mẫu hữu bệnh，tử nữ vấn vấn khán khán tựu tri túc；tử nữ hoa phụ mẫu tiền，lý trực khí tráng，phụ mẫu hoa tử nữ tiễn tựu bất na yêu thuận sướng；phụ mẫu gia tựu thị tử nữ gia，tử nữ gia khả bất thị phụ mẫu gia。Bất nhất dạng tựu thị bất nhất dạng，minh bạch nhân đối tử nữ đích phó xuất thị vi nghĩa vụ hòa lạc thú，bất đồ hồi báo，nhất tâm tưởng đắc đáo hồi báo，tựu tự tầm phiền não。	6. Khác biệt: Tình yêu bố mẹ dành cho con là vô hạn, con yêu bố mẹ có hạn; Con cái bệnh tật bố mẹ lo âu, bố mẹ bệnh tật con cái hỏi han vài lời là thấy thỏa mãn; Con cái tiêu tiền bố mẹ thì dễ, bố mẹ tiêu tiền con cái thì khó; Nhà bố mẹ chính là nhà của con, nhà con lại chẳng phải nhà bố mẹ. Khác biệt là khác biệt. Người hiểu ra sẽ thấy lo liệu cho con chính là trách nhiệm và niềm vui, chẳng đòi con báo đáp, còn người cứ muốn được con báo đáp, là tự chuốc ưu phiền.
七、养病指望谁。指望子女？久病床前无孝子。指望老伴，自顾不暇，无能为力。指望钱？只能用钱养病。	Thất-dưỡng bệnh chỉ vọng thùy。Chỉ vọng tử nữ？Cửu bệnh sàng tiền vô hiếu tử。Chỉ vọng lão bạn，tự cố bất hạ，vô năng vi lực。Chỉ vọng tiễn？Chỉ năng dụng tiền dưỡng bệnh。	7. Bệnh tật trông cậy ai: Cậy con, bệnh nặng ốm lâu con mệt mỏi vắng bóng. Cậy bạn đời, người già tự lo thân chưa xuể, lấy đâu sức lực mà chăm nhau. Cậy tiền, có lẽ phải vậy.
八、珍惜得到的。对于得到的，人们往往忽视它；对于得不到的，往往把它想得太美。其实，生活的美好和幸福全在于怎么欣赏。明白人十分珍惜和欣赏已经得到的，并不断发现它的意义，使生活充实和快乐。	Bát-trân tích đắc đáo đích。Đối vu đắc đáo đích，nhân môn vãng vãng hốt thị tha；đối vu đắc bất đáo đích，vãng vãng bả tha tưởng đắc thái mỹ。Kỳ thực，sinh hoạt đích mỹ hảo hòa hạnh phúc toàn tại vu chẩm ma hân thưởng。Minh bạch nhân thập phân trân tích hòa hân thưởng dĩ kinh đắc đáo đích，tịnh bất đoạn phát hiện tha đích ý nghĩa，sử sinh hoạt sung thực hòa khoái lạc。	8. Trân trọng những gì đã có: Ta thường coi nhẹ những gì trong tay, ta thường tiếc nuối những gì không có. Nhưng cuộc sống hạnh phúc đủ đầy lại bởi ta có biết cách cảm nhận cuộc sống chăng. Người hiểu đời sẽ trân trọng và nâng niu những gì đã có, cho nó thêm ý nghĩa trong đời mình, để sống tràn đầy và say mê vui sướng.
九、拥有快乐的心态。要有宽阔的胸怀，对生活充满了感激和欣赏，比上不足，比下有余，知足常乐；培养多种爱好，乐此不疲，自得其乐；对人善良，乐善好施，助人为乐。这样就会拥有快乐的心态，也拥有了健康。	Cửu-ủng hữu khoái lạc đích tâm thái。Yếu hữu khoan khoát đích hung hoài，đối sinh hoạt sung mãn liễu cảm kích hòa hân thưởng，bỉ thượng bất túc，bỉ hạ hữu dư，tri túc trường lạc；bồi dưỡng đa chủng ái hảo，lạc thử bất bì，tự đắc kỳ lạc；đối nhân thiện lương，lạc thiện hiếu thi，trợ nhân vi lạc。Giá dạng tựu hội ủng hữu khoái lạc đích tâm thái，dã ủng hữu liễu kiện khang。	9. Cách nắm giữ niềm vui: Phải giữ tấm lòng rộng mở bao dung, để cảm ơn đời và tận hưởng sự sống. So với người trên nào bằng, ngoảnh xuống kẻ dưới thấy đủ, thấy đủ là thấy vui nhẹ nhõm; Nuôi dưỡng nhiều niềm say mê, vui thú ấy nào cạn, ta tự tìm lấy được niềm vui; Tốt với người đời, thường làm việc thiện, vui khi giúp người. Đó là những cách nắm giữ niềm vui, cũng mạnh khỏe trong tâm.
十、平平淡淡才是真。高官厚禄、地位显赫是少数，平民百姓是多数。少数人未必都幸福，多数人也未必不幸福，多数人望着少数人不必自卑。人本无高低贵贱之 分，只有咱们对事业尽心尽力，就算作了贡献，心安理得，问心无愧，何况大家退下来了都一样，最后的归宿都要回归自然。其实，高官不如高寿，高寿不如高兴， 高兴就是快乐，快乐就是幸福。	Thập-bình bình đạm đạm tài thị chân。Cao quan hậu lộc-địa vị hiển hách thị thiểu số，bình dân bách tính thị đa số。Thiểu số nhân vị tất đô hạnh phúc，đa số nhân dã vị tất bất hạnh phúc，đa số nhân vọng trước thiểu số nhân bất tất tự ti。Nhân bổn vô cao đê quý tiện chi phân，chỉ hữu cha môn đối sự nghiệp tận tâm tận lực，tựu toán tác liễu cống hiến，tâm an lý đắc，vấn tâm vô quý，hà huống đại gia thoái hạ lai liễu đô nhất dạng，tối hậu đích quy túc đô yếu hồi quy tự nhiên。Kỳ thực，cao quan bất như cao thọ，cao thọ bất như cao hứng， cao hứng tựu thị khoái lạc，khoái lạc tựu thị hạnh phúc。	10. Dung dị mới là cốt lõi: Chức cao bổng lộc nhiều, địa vị hiển hách được mấy ai, số đông chúng ta chỉ là thường dân. Nhưng thiểu số ấy chưa chắc đã hạnh phúc, còn đám đông thường dân như chúng ta lại chưa chắc đã bất hạnh, nên ta cần gì nhìn lên đám thiểu số giàu sang đó mà tự ti, thèm muốn. Con người vốn không phân chia  đẳng cấp giàu nghèo sang hèn, chỉ phân chia có tận tâm tận lực với sự nghiệp hay không mà thôi, là đã được coi có công với đời, lòng dạ thanh thản, không hổ thẹn với ai, nữa là con người ta đã lui về rồi thì đều giống nhau cả, chốn sau cùng của chúng ta đều là về với thiên nhiên. Kỳ thực, chức cao nào bằng thọ lâu, thọ lâu nào bằng sống vui lâu, sống vui mới chính là hạnh phúc.
十一、为自己好好活一把。人生大半辈子，为事业，为家庭，为子女已经付出了许多，如今剩余的时间不多了，该为自己好好活一把啦，怎么开心就怎么过，做你想做的愿做的事，不管别人怎么说，因为我们不是为别人的好恶而活，要活出一个真实的自我。	Thập nhất-vi tự kỷ hảo hảo hoạt nhất bả。Nhân sinh đại bán bối tử，vi sự nghiệp，vi gia đình，vi tử nữ dĩ kinh phó xuất liễu hứa đa，như kim thặng dư đích thời gian bất đa liễu，cai vi tự kỷ hảo hảo hoạt nhất bả lạp，chẩm ma khai tâm tựu chẩm ma quá，tố nâm tưởng tố đích nguyện tố đích sự，bất quản biệt nhân chẩm yêu thuyết，nhân vi ngã môn bất thị vi biệt nhân đích hảo ác nhi hoạt，yếu hoạt xuất nhất cá chân thực đích tự ngã。	11. Hãy sống đích thực cho chính mình: Con người quá nửa đời là hy sinh vì sự nghiệp, gia đình, con cái, thời gian giờ còn lại đâu nhiều, hãy sống đích thực cho chính mình, sống sao thấy vui thì sống, làm những gì mình muốn làm và mong làm, đừng ngại ngần người khác đàm tiếu, bởi ta đâu phải sống hộ người khác, mà ta đang sống cuộc đời của chính bản thân ta.
十二、不要被完美所累。人生在世，不可能万事如意，存在缺憾是人生的必然，如其苦苦追求完美，被完美所累，不如坦然面对，随遇而安。	Thập nhị-bất yếu bị hoàn mỹ sở lũy。Nhân sinh tại thế，bất khả năng vạn sự như ý，tồn tại khuyết hám thị nhân sinh đích tất nhiên，như kỳ khổ khổ truy cầu hoàn mỹ，bị hoàn mỹ sở lũy，bất như thản nhiên diện đối，tùy ngộ nhi an。	12. Không cầu toàn: Con người sống trên đời này làm sao có thể vạn sự như ý, tất sẽ có những điều thiếu sót tiếc nuối, càng mong hoàn hảo càng khổ sở, chi bằng thanh thản đối diện hiện tại, tùy hoàn cảnh mà sống.
十三、老与不老。人老心不老，老亦不老；心老人不老，不老而老。但在处理具体问题时，还是要服老。	Thập tam-lão dữ bất lão。Nhân lão tâm bất lão，lão diệc bất lão；tâm lão nhân bất lão，bất lão nhi lão。Đãn tại xử lý cụ thể vấn đề thời，hoàn thị yếu phục lão。	13. Già và không già: Người già tâm hồn trẻ, tức là không già. Người chưa già nhưng tâm hồn già cỗi, vậy đã già nua. Nhưng mọi vấn đề vẫn cần nghe người già.
十四、贵在适度。生命在于运动，但又不可过量；饮食太清淡营养不良，大鱼大肉又吸收不了；太清闲又寂寞，太热闹了又心烦，凡事把握个“度”。	Thập tứ-quý tại thích độ。Sinh mệnh tại vu vận động，đãn hựu bất khả quá lượng；ẩm thực thái thanh đạm doanh dưỡng bất lương，đại ngư đại nhục hựu hấp thu bất liễu；thái thanh nhàn hựu tịch mịch，thái nhiệt náo liễu hựu tâm phiền，phàm sự bả ác cá “độ” 。	14. Chú ý điều độ: Sống là phải vận động, nhưng không nên quá sức; ăn uống đạm bạc thì không đủ dinh dưỡng nhưng thịt cá nhiều cũng không tiêu hóa nổi; Nhàn hạ quá thì quạnh quẽ, nhưng khách khứa lắm lại nhiều lo toan, cho nên việc gì cũng nên giữ lấy chữ “điều độ”.
十五、做聪明人。愚蠢的人，制造疾病（如吸烟、酗酒、暴饮暴食）；无知的人，等待疾病（等有了病才去医院）；聪明的人，预防疾病；善待自己，善待生命。	Thập ngũ-tố thông minh nhân。Ngu xuẩn đích nhân，chế tạo tật bệnh （như hấp yên-hú tửu-bạo ẩm bạo thực） ；vô tri đích nhân，đẳng đãi tật bệnh （đẳng hữu liễu bệnh tài khứ y viện） ；thông minh đích nhân，dự phòng tật bệnh；thiện đãi tự kỷ，thiện đãi sinh mệnh。	15. Làm một người thông minh: Kẻ ngốc tự chuốc bệnh (vì hút thuốc, nghiện rượu, ăn uống vô tội vạ); kẻ thiếu kiến thức thì chờ bệnh tới (chờ ốm mới đi bệnh viện); còn người thông minh thì phòng bệnh; hãy tốt với chính mình, hãy giữ gìn sinh mệnh của mình.
十六、不要走入误区。渴了才喝水，饿了才吃饭，累了才休息，困了才睡觉，病了才进医院，其实都晚了。	Thập lục-bất yếu tẩu nhập ngộ khu。Khát liễu tài hát thủy，ngạ liễu tài cật phạn，lũy liễu tài hưu tức，khốn liễu tài thụy giác，bệnh liễu tài tiến y viện，kỳ thực đô vãn liễu。	16. Đừng lầm lẫn: Chờ khát mới uống, đợi đói mới ăn, phải mệt mới nghỉ, buồn ngủ mới ngủ, sinh bệnh mới đi viện, lúc đó đã muộn rồi.
十七、利导思维与弊导思维。老人晚年生活质量的高低主要取决于思维方式，利导思维就是凡事从有利因素考虑，用利导思维设计晚年生活，就会充满活力和信心，日子过得有滋有味；弊导思维就是以消极、悲观的心态混日子，必然导致早衰和早亡。	Thập thất-lợi đạo tư duy dữ tệ đạo tư duy。Lão nhân vãn niên sinh hoạt chất lượng đích cao đê chủ yếu thủ quyết ư tư duy phương thức，lợi đạo tư duy tựu thị phàm sự tùng hữu lợi nhân tố khảo lự，dụng lợi đạo tư duy thiết kế vãn niên sinh hoạt，tựu hội sung mãn hoạt lực hòa tín tâm，nhật tử quá đắc hữu tư hữu vị；tệ đạo tư duy tựu thị dĩ tiêu cực-bi quan đích tâm thái hỗn nhật tử，tất nhiên đạo trí tảo suy hòa tảo vong。	17. Lạc quan và bi quan: Chất lượng cuộc sống của người già cao hay thấp phụ thuộc vào cách họ nghĩ, lạc quan thì mọi việc đều suy nghĩ theo hướng có lợi, nếu lạc quan để quy hoạch quãng đời tuổi già, sẽ được sống đầy tự tin và đầy sức sống, ngày tháng trôi qua sẽ đầy màu sắc; nếu dùng cách nghĩ bi quan sẽ sống trong tâm trạng chán nản tiêu cực, tất già sớm chết sớm.
十八、学会在玩中取乐。玩也是老人的根本需要之一，要怀着一颗童心选择自己喜爱的玩法，在玩中体验胜利的喜悦和兴奋，做到输了不生气，不叫真，从生理和心理上讲，老人也需要适度的刺激和兴奋，以形成良性循环。	Thập bát-học hội tại ngoạn trung thủ lạc。Ngoạn dã thị lão nhân đích căn bổn nhu yếu chi nhất，yếu hoài trước nhất khỏa đồng tâm tuyển trạch tự kỷ hỉ ái đích ngoạn pháp，tại ngoạn trung thể nghiệm thắng lợi đích hỉ duyệt hòa hưng phấn，tố đáo thâu liễu bất sinh khí，bất khiếu chân，tùng sinh lý hòa tâm lý thượng giảng，lão nhân dã nhu yếu thích độ đích thích kích hòa hưng phấn，dĩ hình thành lương tính tuần hoàn。	18. Học cách vui chơi: Chơi là một trong những nhu cầu của người già, hãy mang một trái tim thơ trẻ để chọn thú chơi mình thích, trải nghiệm những niềm vui khi chiến thắng, cũng không giận khi thua, không làm nư, từ góc độ tâm lý và sinh lý, người già cũng cần sự hào hứng vừa đủ, để giữ cho tuần hoàn tốt.
十九、做“完全健康”的老人。“完全健康”是指身体健康、心理健康和道德健康。心理健康是指老人具有较好的承受能力、自控能力和人际交往能力；道德健康是具有爱心、乐于助人、心地坦荡、心胸宽广，乐善好施者长寿。	Thập cửu-tố “hoàn toàn kiện khang” đích lão nhân。 “Hoàn toàn kiện khang” thị chỉ thân thể kiện khang-tâm lý kiện khang hòa đạo đức kiện khang。Tâm lý kiện khang thị chỉ lão nhân cụ hữu giảo hảo đích thừa thụ năng lực-tự khống năng lực hòa nhân tế giao vãng năng lực；đạo đức kiện khang thị cụ hữu ái tâm-lạc vu trợ nhân-tâm địa thản đãng-tâm hung khoan quảng，lạc thiện hiếu thi giả trường thọ。	19. Làm một người già “mạnh khỏe toàn diện”: Mạnh khỏe toàn diện tức là khỏe về thể chất, tâm lý lẫn đạo đức. Mạnh khỏe về tâm lý tức là sức chịu đựng cao, sức kiềm chế tốt và có năng lực giao tiếp thân thiện; Mạnh khỏe về đạo đức tức là luôn có lòng yêu thương, vui vẻ giúp đỡ người khác, tính tình điềm đạm, lòng dạ rộng rãi, thiện tâm tất thọ lâu.
二十、融入社会。人是社会人，不能离群索居，孤陋寡闻，要主动参与公益活动，在社会活动中完善自我，体现自身价值，这才是健康的活法。	Nhị thập-dung nhập xã hội。Nhân thị xã hội nhân，bất năng ly quần tác cư，cô lậu quả văn，yếu chủ động tham dữ công ích hoạt động，tại xã hội hoạt động trung hoàn thiện tự ngã，thể hiện tự thân giá trực，giá tài thị kiện khang đích hoạt pháp。	20. Hòa nhập với xã hội: Con người là người của xã hội, không được phép sống tách rời biệt lập, lãnh đạm với đời, phải chủ động tham gia hoạt động công ích tập thể, hoàn thiện bản thân từ trong hoạt động chung, thể hiện được giá trị bản thân, đó mới là một cách sống lành mạnh.
二十一、广交朋友。晚年生活应该多层面、多元化、丰富多彩。只有一两个好友还不够，要拥有一帮老朋友，友情能滋润老年生活。使你过得有滋有味，多姿多彩。	Nhị thập nhất-quảng giao bằng hữu。Vãn niên sinh hoạt ưng cai đa tằng diện-đa nguyên hóa-phong phú đa thái。Chỉ hữu nhất lưỡng cá hảo hữu hoàn bất cấu，yếu ủng hữu nhất bang lão bằng hữu，hữu tình năng tư nhuận lão niên sinh hoạt。Sử nâm quá đắc hữu tư hữu vị，đa tư đa thải。	21. Kết giao rộng rãi: Cuộc sống cuối đời nên có nhiều tầng thứ đa dạng, phong phú đầy màu sắc. Một hai người bạn thâm giao nào thể đủ, phải có nhiều bạn bè mới làm cuộc sống tuổi già tươi mới. Để bạn sống mê say vui tươi, muôn hình vạn vẻ.
二十二、痛苦。一个人对痛苦的承受、忍耐、排解和消除，最终还要靠自己，时间是最好的医生，关键是在这段时间里你选择怎么个活法。	Nhị thập nhị-thống khổ。Nhất cá nhân đối thống khổ đích thừa thụ-nhẫn nại-bài giải hòa tiêu trừ，tối chung hoàn yếu kháo tự kỷ，thời gian thị tối hảo đích y sinh，quan kiện thị tại giá đoạn thời gian lý nâm tuyển trạch chẩm yêu cá hoạt pháp。	22. Nỗi đau: Khi con người phải đối diện nỗi đau, chịu đựng, giải thoát cũng như xóa nhòa nỗi đau, nói cho cùng vẫn phải dựa vào chính bản thân mình, thời gian là vị thầy thuốc tốt nhất, nhưng quan trọng là ở chỗ bạn sẽ chọn cách sống như thế nào trong quãng thời gian ấy.
二十三 、 怀旧。 人老了为什么怀旧 ？ 人到晚年， 事业已经走到了尽头， 往日的辉煌， 已变成过眼烟云， 站在人生最后之驿站， 心灵渴望净化， 精神需要升华, 企盼重   新找回真情。 这时， 只有故地重游， 与亲人相聚， 共同追忆童年的梦， 与老同学共叙年轻时的趣闻乐事， 才能找回青少年时代生命活力的感觉。 珍惜真情 、 享受真情   也是老年生活中的一大乐事。	Nhị thập tam-hoài cựu。Nhân lão liễu vi thậm ma hoài cựu？Nhân đáo vãn niên，sự nghiệp dĩ kinh tẩu đáo liễu tận đầu，vãng nhật đích huy hoàng，dĩ biến thành quá nhãn yên vân，trạm tại nhân sinh tối hậu chi dịch trạm，tâm linh khát vọng tịnh hóa，tinh thần nhu yếu thăng hoa,xí phán trọng tân trảo hồi chân tình。Giá thời，chỉ hữu cố địa trọng du，dữ thân nhân tương tụ，cộng đồng truy ức đồng niên đích mộng，dữ lão đồng học cộng tự niên khinh thời đích thú văn lạc sự，tài năng hoa hồi thanh thiếu niên thời đại sinh mệnh hoạt lực đích cảm giác。Trân tích chân tình-hưởng thụ chân tình dã thị lão niên sinh hoạt trúng đích nhất đại lạc sự。	23. Hoài niệm quá khứ: Vì sao người ta già rồi thường nhớ quá khứ? Con người về già, sự nghiệp đã đi đến chặng cuối, những huy hoàng dĩ vãng đã biến thành mây khói trong mắt, ta đang đứng ở ga cuối của cuộc đời,  gột sạch những dục vọng trong lòng, tinh thần cần thăng hoa, chỉ mong lại tìm thấy được chân tình. Lúc này, chỉ có quay về chơi chốn cũ, gặp gỡ người thân bạn bè, cùng ôn lại những giấc mơ thiếu thời, cùng bạn học cũ hàn huyên lại những niềm vui thời tuổi trẻ, mới cảm thấy được sức sống của thời trẻ. Trân trọng những chân tình, đón nhận những tình thân cũng là một niềm vui lớn của cuộc sống người già.
二十四 、 顺其自然。 如果你尽了最大努力仍改变不了不满的现状， 那就顺其自然吧 ！ 这也许是一种解脱。 凡事强求不得， 强求扭的瓜不甜。	Nhị thập tứ-thuận kỳ tự nhiên。Như quả nâm tận liễu tối đại nỗ lực nhưng cải biến bất liễu bất mãn đích hiện trạng，na tựu thuận kỳ tự nhiên ba！giá dã hứa thị nhất chủng giải thoát。Phàm sự cường cầu bất đắc，cường cầu nữu đích qua bất điềm。	24. Thuận lẽ tự nhiên: Nếu bạn đã cố gắng hết mình nhưng vẫn không thay đổi được những gì bạn không mong muốn, vậy hãy để nó thuận theo lẽ tự nhiên thôi! Có lẽ đó cũng là một cách giải thoát. Mọi chuyện ở đời làm sao cưỡng ép theo ý muốn, những trái dưa ép chín cũng đâu có ngọt.
二十五 、 坦然面对死亡。 生老病死， 自然规律， 不可抗拒。 当死神抓住你不放时， 何不坦然面对， 笑傲死亡。 只有咱一生为人正直， 不做亏心事， 就能心安理得， 给自己画上圆满的句号。	Nhị thập ngũ-thản nhiên diện đối tử vong。Sinh lão bệnh tử，tự nhiên quy luật，bất khả kháng cự。Đương Tử Thần trảo trụ nâm bất phóng thời，hà bất thản nhiên diện đối，tiếu ngạo tử vong。Chỉ hữu cha nhất sinh vi nhân chính trực，bất tố khuy tâm sự，tựu năng tâm an lý đắc，cấp tự kỷ họa thượng viên mãn đích cú hiệu。	25. Thanh thản đối diện cái chết: Sinh lão bệnh tử, quy luật muôn đời, ai người trốn được. Khi cái chết sẽ không buông tha bạn, tại sao ta không đối diện nó, mỉm cười kiêu ngạo. Chỉ những người đã sống cương trực, không hổ thẹn lương tâm, mới có thể bình an thanh thản, cho mình một dấu chấm hết thật tròn vẹn

Tôi biên soạn xếp lại dưới dạng Bảng để tiện so sánh khi cần ôn luyện chữ Hán và tra tìm bản gốc.

-Lương Đức Mến, 2011-