Nhớ BỨC TRANH XƯA kèm BÀI THƠ CỔ

Về các mùa trong năm, trên Blog này mình đã từng viết nhiều bài, đăc biệt có 2 bài về một bộ tranh cổ liên quan đến 4 mùa là bài https://holuongduclaocai.blogspot.com/2018/12/tim-hieu-ve-bo-tranh-tu-quy.html hay bài  https://holuongduclaocai.blogspot.com/2024/03/ve-tu-quy-hay-tu-binh.html

Nay nhân sau tiết Lập Đông (立冬, bắt đầu mà Đông), xin nhắc lại đôi điều.

Đây là tiết khí  (節氣 Solar term) thuộc Mùa Đông có 6 tiết khí (lập đông, tiểu tuyết, đại tuyết, đông chí, tiểu hàn và đại hàn); nó đánh dấu sự giao mùa giữa mùa thu và mùa đông khi thời biết bắt đầu chuyển lạnh. Không khí lạnh ảnh hưởng thành từng đợt.

Thep phép làm lịch (曆法, Calendar/Calendrier) thì Tiết này vơi Lịch Dương (陽曆, The sun calendar/Le calendrier solaire) là từ 07 đến 21/11 khi Mặt Trời ở xích kinh 225° còn Lịch Âm (陽曆, The sun calendar/Le calendrier solaire mà thực chất là Âm Dương lịch 陰陽曆 hay Âm Dương Hợp lịch (陰陽合歷, Lunisolar calendar) là từ âm

 Hồi nhỏ, nhà tôi treo bức tranh vịnh Bốn mùa, in trên giấy màu do NXB Văn Hóa ấn hành in hình vẽ theo thứ tự bốn mùa trong năm 四季: Xuân-Hạ-Thu-Đông với bốn loài cây hoa tiêu biểu cho từng mùa, là Hoa Mai (Xuân), Hoa Hồng (Hạ), Hoa Cúc (Thu), Tùng bách (Đông). Mỗi bức lại có một câu thơ trong bài cổ thi vịnh Bốn mùa:

春天梅蕊鋪清白

(Xuân thiên mai nhụy phô thanh bạch,)

夏日紅花鬪好奇

(Hạ nhật hồng hoa đấu hảo kỳ,)

菊傲秋情香萬斛

(Cúc ngạo thu tình hương vạn hộc,)

松凌冬雪玉千枝

(Tùng lăng đông tuyết ngọc thiên chi.)

Về sau tôi được biết những câu đó được lấy từ bài cổ thi khuyết danh 缺名

đã có, người dịch nghĩa là:

Mùa xuân, hoa mai phô nhụy trong trắng,

Mùa hạ, hoa hồng khoe sắc thắm tươi,

Mùa thu, hoa cúc tỏa hương thơm ngát,

Mùa đông, ngàn cành tùng tuyết phủ như ngọc.

Từ ngày thân phụ tôi già yếu rồi mất (thứ Ba 21/01/1997 tức là ngày 13 tháng Chạp năm Bính Tí) bức tranh cung đi theo và nay “tranh cổ” chả còn nên  nhà tôi không treo bức đo nữa nhưng nội dung mấy câu thơ “chú thích” trích trong bài thơ “khuyết danh” đó tôi vẫn nhớ, đại khái như trên.

-Lương Đức Mến, trong ngôi nhà ÔB để lại, 20/9/Ất Tỵ-

CHÚ Ý RẰNG:

1.                      Ngày xưa, trong cung vua, phủ chúa, quan lại giàu có, những nơi sang trọng, quý phái người ta gọi là các “bức tứ quý” dùng để treo trong nhà.

Còn khi những bức tranh này treo trong nhà thường dân, được làm từ giấy thì những bức tranh này không được gọi là tứ quý mà gọi là “tứ bình”.

2.                      Nhưng trên thực tế, thì người ta gọi “tranh tứ quý” là loại tranh bao gồm 4 loài cây, hoa mọc trên đất cùng với 4 loài chim tương ứng, còn “tranh tứ bình” là tranh về 4 loài cây, hoa mọc được đặt trong bình.

Nhấn vào đây để đọc toàn văn...

Tóm tắt ...

VĂN KHẤN TRONG NHÀ ngày GIỖ CỤ TỨ ĐẠI

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

Hôm nay là ngày 17 tháng 9 năm Ất Tỵ, vào năm thứ 80 của nước CHXHCN Việt Nam, tức là vào thứ Năm ngày 06/11/2025 là ngày tưởng niệm Tằng Tổ khảo Lương Đức Trinh; Mộ vọng quy tập đặt tại nghĩa địa nhân dân thôn Phương Hạ xã An Hưng (xã Chiến Thắng, huyện An Lão xưa), thành phố Hải Phòng từ tháng Chạp năm Giáp Tuất 1994,

Tại Gia từ ở xóm An Phong, thôn An Hồ, xã Xuân Quang (thôn An Phong, xã Phong Niên, huyện Bảo Thắng xưa), tỉnh Lào Cai,

Đúng ngày giỗ của Đệ Tứ đại Tổ, Tằng Tổ khảo Lương Đức Trinh mộ phần quy tập tại phần mộ của gia đình đặt ở Nghĩa trang nhân dân thôn Phương Hạ, xã Chiến Thắng huyện An Lão xưa nay là xã An Hưnng, thành phố Hải Phòng,

Trưởng nam cháu 4 đời, Hậu duệ Đời thứ Bẩy Lương Đức Gia tộc là: Lương Đức Mến, sinh năm Ất Mùi 1955 cùng mẫu thân, anh, em, vợ, con và các cháu,

Tâm thành muôn lạy, kính thỉnh:

- Chư Phật mười phương, Ba ngôi Tam Bảo;

- Ất Tỵ niên Chí đức Tôn thần: Ngô Toại Đại tướng quân; Ngô Vương Hành Khiển, Thiên Hải Hành Binh chi Thần, Hứa Tào Phán quan; - Ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa và Chư vị thần linh cai quản xứ An Phong,

- Các ngài Bản gia Táo quân: Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, Thổ địa Long mạch Tôn thần, Ngũ phương, Ngũ Thổ, Phúc đức Chính thần.

- Hoàng Thiên hậu Thổ, chư vị Tôn thần.

Kính thỉnh : Hương linh Tằng tổ khảo: Lương Đức Trinh ;

Tiếp xin kính thỉnh:

- Thủy tổ Lương Công Trạch, Tổ tỉ Nguyễn Thị Lã;

- Đệ Nhất đại Tổ Lương Công Nghệ, Tổ Tỉ Lương Thị Còi ; Đệ Nhị đại Tổ Lương Công Tú cùng các Tổ tỉ Đào Thị Nhượng, Nguyễn Thị Dụng, Hoàng Thị Châu, Đặng Thị Chiền; Cao tằng tổ khảo: Lương Đức Hanh, Tổ tỉ: Đặng Thị Chẻo, Tổ tỉ khiếm danh tính;

- Tằng tỉ: Nguyễn Thị Lễ;

- Tổ bá phụ khảo: Lương Đức Quýnh; Tổ cô: Lương Thị Mẹt;

- Tổ khảo: Lương Đức Trính, Tổ tỉ: Đặng Thị Chỉ; Hiển khảo: Lương Đức Thân;

Cùng các vị Nội Ngoại tiên linh, Thúc, Bá, Cô, Dì, Đệ, Huynh, Tỉ, Muội, các vong linh phụ thờ theo Tiên tổ.

Kính nghe:

Vạn vật tạo thế gian, chuyện sắp đặt nhờ Thánh hiển linh;

Người sống trong trời đất, sự sinh tồn có Thần phù hộ.

Nước tự nguồn trôi kẻ uống nước phải tìm Giếng chẩy ra;

Cây theo cội lớn có hôm nay cần báo ơn Tiên Tổ.

Bởi thế cho nên:

Nay nhân chính kị Tằng Tổ khảo quê Hương Lạp, tổng Cao Mật xứ Hải Dương xưa;

 Từ 2 trai 1 gái, nay truyền tới 5 đời thành 3 đại gia đình, 9 cháu chỉ còn dâu trưởng đã sang tuổi trăm dư; Chắt nội ngoại đến trưởng thành có 15, dựng gia thất thành 29 cả rể dâu nay còn 21 dẫu chưa giầu nhưng có ăn có để;

41 chút kéo thêm về thành 74 nay còn 71: đứa sĩ quan, đứa kĩ sư, đứa giáo viên, đứa xới xáo làm ăn, đứa còn đang đi học;  Chồi lan quế kị có 75 chít nội, ngoại, gái, trai đầy đủ.

Toàn gia xin:

Sắm hương, nến, trà, rượu, cau, trầu, nước với quả và hoa;

Bầy muối, xôi, gạo, gà, canh, cơm cùng vàng và mã.

Tâm thành kính tụng, thắp nén hương thơm;

Bày lên trước án, cúi xin thấu tỏ.

Thành tâm kính mời:

Các chư Phật, Thần, Thánh, các bậc Tiên linh;

Những người mở đất, Tiền chủ cùng Hậu chủ.

Kính Vong linh Tằng Tổ khảo ngược đường đất lên đây

Về Gia đường giáng lâm, chứng giám, cùng là nạp thụ.

Xin Thần, Phật, Tổ tiên ban ân, ban phúc:

Cho toàn gia: Mạnh khoẻ bình an, lộc tài vượng tiến, sở cầu như nguyện, mọi việc hanh thông;

Giúp chúng con: Luôn gặp việc may, vượt qua điều hạn, thêm của thêm người, mọi đường tiến bộ.

Sau tuần cúng lễ:

Khi hương đã tàn: vàng, mã, kim ngân, con xin thiêu hóa gửi xuống cõi âm;

Lễ vật phẩm thừa: xôi, rượu, canh, thịt, gia chủ xin cùng kết đoàn thụ lộc.

Giãi tấm lòng thành, Cúi xin thấu tỏ; Báo đáp ân sâu, Cùng xin phù hộ!.

Nam Mô A Di Đà Phật! (3 lần)

-Hậu duệ tôn Lương Đức Mến cẩn soạn-

Nhấn vào đây để đọc toàn văn...

Tóm tắt ...

Vài điều về YÊN BÁI ...XA GIỜ HÓA GẦN, ĐẤT LÊN GIÁ!

Tự dưng “Nẩy” ra ý đinh soạn (lại) bài này vì vừa về Yên Bái dự ĐH (giữa nhiệm kỳ) Hội Cựu CAND tỉnh Lào Cai sau sáp nhập (đúng ra là ĐH đột xuất lại được gọi như thế) và nguyên BT tỉnh Yên Bái trước sáp nhập đã được bầu làm PTT, mà là nữ PTT Đầu tiên của VN.

1. Ngày trước:

Thời sinh viên, mỗi năm đi qua Yên Bái ít nhất 4 bận và toàn đi bằng Xe lửa nên thấm câu: “thò tay ra ngoài cửa sổ tầu nếu thấy mưa, đó là Yên Bái”!

Buổi đầu công tác và bước vào quan trường, 10 năm sống ở Yên Bái (với tư cách là tỉnh lị của tỉnh hợp nhất Hoàng Liên Sơn) tôi có lắm kỷ niệm về công tác cũng như chuyện riêng tư.

Tháng 11/1991 trở lại Lào Cai, nhưng vẫn nhớ Yên Bái bởi: “Lào Cai là tỉnh của ta, Dưới kia Yên Bái hóa ra tỉnh mình” nên mỗ, nhiều đồng liêu hay cỡ em tôi bị gẫy cánh,...  tôi đã “giật mình”!.

Gần đây, vụ việc “chấn động” mà “70 năm dân chủ cộng hòa” mới thấy lần đầu lại càng “giật mình” hơn!

Nhưng đến khi rối lên về những “biệt phủ”, “bắt phóng viên nhận tiền tại trận”,... tôi không thể giật mình nổi nữa mà thấy nhói trong tâm nên âm thầm đi tìm hiểu về nguyên cớ và cách khắc chế, dù chả ai khiến !!!

Những nguyên nhân và giải pháp về chính trị,  đạo đức và vân vân gì đó nhiều người đã mổ xẻ và nó cũng chả thuộc phạm vi quan tâm, tìm hiểu của tôi nên tôi chỉ xem lướt qua để biết mà... để đấy!!! Chỉ biết hồi đó thấy  vùng này xa thật là xa và thổ cư khá rẻ!

Tôi đi tìm, lý giải và …theo hướng khác!

2. Lần lại lịch sử:

 Vùng đất “cửa ngõ lên Tây Bắc” nước ta thuở đầu của nền quân chủ  (Ngô, Đinh, Tiền Lê) thì các châu cơ mi (羈縻, ràng giữ nhưng buông thả nhằm duy trì để cho không đến nỗi tuyệt hẳn), các động vẫn do các tù trưởng, hậu duệ của người Âu Việt  甌越  cai quản.

Khi thay nhà Tiền Lê, nhà Lý (李氏, 1009-1225) dời đô ra Đại La (1010), nhân khi nước Đại Lý (vùng Vân Nam bên Trung Quốc nay) suy yếu, năm 1159 vua Lý Anh Tông (李英宗 , 4/1136 – 14/8/1175) cùng Tô Hiến Thành (蘇憲誠, 2/1102 – 7/1179) chinh Tây 征西, đã thu phục các tù trưởng dân tộc thiểu số ở vùng này và nhập vùng đất đó vào địa đồ Đại Việt  (大越, 1054 – 1400, 1428 – 1804). Trong 12 lộ 路, 6 phủ 府, 25 châu 州 mà Lý Thánh Tông (李聖宗, 1054-1072) định ra khi đổi quốc hiệu là Đại Việt 大越 chép ở Toàn thư (大越史記全書, in lần đầu vào niên hiệu Chính Hòa (正和, 1680–1705) năm thứ 18 đời vua Lê Hy Tông (黎熙宗, 3/1663 – 4/1716) năm 1697) thì châu Chân Đăng 真登州 (hay đạo Lâm Tây 林西道) có đất Lào Cai (bao gồm cả Yên Bái) nay.

Tháng 6 năm Quang Thuận thứ bảy (1466), Lê Thánh Tông đặt 13 đạo thừa tuyên có thừa tuyên Hưng Hóa 興化承宣 bao gồm đất đai các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình, Yên Bái, Lào Cai (trước 01/7/2025). Sau đó vùng này được đổi là xứ Hưng Hóa (1490) rồi trấn Hưng Hoá (1800s).

           Đến năm Tân Mão 辛卯 1831, Minh Mạng (明命, 1791 – 1841) lập tỉnh Hưng Hóa 興化省 và đây là một trong số 13 tỉnh được thành lập sớm nhất ở Bắc Kỳ (Bắc kỳ Thập Tam tỉnh 北圻十三省), là cấp hành chính cấp trên của các huyện thuộc Yên Bái nay và từ đó tên gọi Bắc Kỳ thay cho danh xưng Bắc Thành cũ. Các tỉnh khác cấu thành Bắc kỳ thành lập dịp này là: Hà Nội, Sơn Tây, Tuyên Quang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Yên, Hải Dương, Bắc Ninh, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình, Thái Nguyên.

Đến khi hoàn thành việc bình định quân sự, người Pháp phân chia lại khu vực hành chính và cho thành lập các tỉnh dân sự. Các địa phương thuộc tỉnh Hưng Hoá (cũ) liên tiếp được tách ra thành lập: tỉnh Chợ Bờ (18/3/1891, tức tỉnh Mường, sau đổi thành tỉnh Hòa Bình), tỉnh Yên Bái (1895, chính thức 11/4/1900), tỉnh Vạn Bú (1895, sau đổi thành tỉnh Sơn La vào 23/8/1904) và tỉnh Lai Châu (tháng 6 năm 1909). Ngày 5 tháng 5 năm 1903 phần còn lại của tỉnh Hưng Hóa được đặt tên thành tỉnh Phú Thọ (05/5/1903); riêng vùng Lào Cai được chuyển từ Đạo Quan binh 4 thành tỉnh dân sự vào ngày 12/7/1907.

Trong đó, ngày 11/4/1900, Pháp lấy các hạt Bảo Hà, Nghĩa Lộ, Yên Bái của tỉnh Hưng Hóa cũ và châu Lục Yên của tỉnh Tuyên Quang để lập tỉnh Yên Bái với tỉnh lỵ đặt tại làng Yên Bái, tổng Bách Lẫm (huyện Trấn Yên).

Như vậy danh xưng “Yên Bái” chính thức ra đời, chỉ đơn vị  hành chính cấp tỉnh từ năm 1900! 

Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Yên Bái cùng với Lào Cai và một phần Nghĩa Lộ hợp nhất thành tỉnh Hoàng Liên Sơn[1].

Sau 15 năm chung sống, đến 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Yên Bái được tái lập từ tỉnh Hoàng Liên Sơn (trừ 2 huyện là Bảo Yên và Văn Bàn vốn trước thuộc Yên Bái, chuyển sang Lào Cai).

Kể từ ngày hợp nhất thành tỉnh Hoàng Liên Sơn, 27/12/1975 tới khi tách ra 2 tỉnh, ngày 12/8/1991 là 15 năm nhưng đến 1981 tôi mới chuyển lên tỉnh nên chỉ tính 10 năm (1981-1991). Nói thêm rằng khi đó, tỉnh Hoàng Liên Sơn có tới 17 huyện, thị với tỉnh lị lúc đầu đặt tại Lào Cai, tới tháng 8/1978, do tình hình biên giới căng thẳng, các cơ quan của tỉnh  chuyển về về Thị xã Yên Bái. Trong LLCA, Bộ Nội vụ[2] có Quyết định số 339/NV-QĐ ngày 28/01/1976 thành lập Ty CA Hoàng Liên Sơn và đó là thời kỳ CA cấp tỉnh có nhiều cấp phó nhất [3]!. Trong quyết định này Ty CA có 20 phòng, ban. Bộ phận Kỹ thuật hình sự thuộc Phòng Trinh sát kĩ thuật và là lực lượng An ninh[4]. 

Thực chất đến 03/01/1976 mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập các tỉnh Lào Cai, Yên Bái và các huyện Mù Căng Chải, Văn Chấn, Trạm Tấu, Than Uyên của tỉnh Nghĩa Lộ (riêng 2 huyện Bắc Yên và Phù Yên trở về tỉnh Sơn La quản lý)[5]

Từ sau 01/7/2025 nơi đây thành Phường, trở thành tỉnh lị của tỉnh Lào Cai (mới) bởi trung tâm tỉnh sau sáp nhập đóng tại thành phố này (phường Yên Bái). Đây cũng là thời điểm chấm dứt vai trò “thành phố biên cương tỉnh lị” của thành phố Lào Cai mà chuyển thành 2 phường (Lào Cai, Cam Đường) cùng 2 xã (Hợp Thành, Cốc San).

3. Ngẫm về danh xưng: Chưa tìm được tư liệu thành văn về nguyên do và ý nghĩa của địa danh nên không hiểu sao, năm 1900 khi tách từ tỉnh Hưng Hóa (1831- 1903) ra, lại đặt tên tỉnh này là YÊN BÁI (安沛省), tên một làng xưa thuộc Tổng Bách Lẫm, Huyện Trấn Yên, Tỉnh Hưng Hóa.

3.1. Từ 2 thành tố cấu thành địa danh:

- Chữ 安 (yên):

+ Có nghĩa là: Yên, như “bình an” 平安, “trị an” 治安, v.v.; Ðịnh, không miễn cưỡng gì gọi là “an”. Như “an cư lạc nghiệp” 安居樂業 yên ở vui với việc làm; Làm yên, như “an phủ” 安撫 phủ dụ cho yên, “an ủy” 安慰 yên ủi; Tiếng giúp lời. Nghĩa là Sao vậy, như “ngô tương an ngưỡng” 吾將安仰 ta hầu ngưỡng vọng vào đâu ? “Nhi kim an tại” 而今安在 mà nay còn ở đâu ? ; Ðể yên, như “an trí” 安置 để yên một chỗ, “an phóng” 安放 bỏ yên đấy.

+ Nó có mã là U+5B89, thuộc bộ “miên” 宀, hành Thổ 土, tính Cát 吉

- Chữ 沛 (bái)

+ Có nghĩa là: Bãi cỏ, chỗ vũng nước mọc cỏ, đất bỏ hoang mọc cỏ gọi là “phái”; Chảy sầm sầm. Như “phái nhiên hạ vũ” 沛然下雨 (Mạnh Tử 孟子) mưa xuống sầm sầm. Phàm nói cái gì khí thế đầy rẫy mạnh mẽ đều gọi là “phái” hay “sung phái” 充沛; Ðiên bái, gặp sự hoạn nạn, vì hoàn cảnh làm nghiêng ngửa gọi là “điên phái” 顛沛; Nhanh chóng; Lụn, đổ, ta quen đọc là chữ “bái”.

+ Nó có mã là U+6C9B, thuộc bộ “thủy” 水, hành Thủy 水, tính Cát 吉, tổng 7 nét.

3.2. Như thế:

- Đây là một cái tên không đẹp, không hướng tới sự ổn định, phát triển mà còn bao hàm ý bất ổn, điềm không may đến dồn dập!

- Ngay trong cái tên đã biểu hiện sự xung khắc: mặc dù có nước (thủy) thì đất (thổ) mới có giá trị trồng trọt nhưng đất đắp bờ ngăn nước song nước quá mạnh lại phá bung bờ, bung đập!

Thế mới biết, cái tên không phải chỉ để gọi!

Viết đến đây, chợt giật mình nhớ lại: theo Hồi kí của một vị nguyên lãnh đạo tỉnh HLS thì ban đầu khi bàn “hợp tỉnh” đã từng có những phương án đặt tên tỉnh hợp nhất như sau: Hoàng Liên Sơn (với nghĩa 3 tỉnh đều cùng chung dây mạch dãy núi HLS), Hồng Hà (con sông chẩy qua Lào Cai, Yên Bái), Hưng Hóa (tên thời Lê Nguyễn là địa phận của 3 tỉnh) hoặc Lào Yên Nghĩa (ghép chữ đầu 3 tỉnh dạng Hà Nam Ninh) hay Cai Bái Lộ (ghép chữ sau của tên 3 tỉnh!).

Cuối cùng cái tên Hoàng Liên Sơn được chọn (quyết định là của cụ Trường Chinh), là một trong 35 tỉnh và 3 thành phố hồi đó. Nếu hồi 1976 mà chọn cái tên CAI BÁI LỘ thì không biết quê tôi sẽ ra sao!?

4. Tôi tin vào tương lai:

Theo Báo cáo số 1809/BC-BTNMT ngày 15 tháng 5 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường thì đến 01/4/2014, Yên Bái có diện tích  6.886,3 km2, dân số 771.600 người và là tỉnh có tiềm năng phát triển kinh tế, tiềm năng du lịch, nhiều yếu tố thuận lợi về con người-xã hội

Đặc biệt trong quá trình lịch sử, nơi đây luôn là vùng đất có tầm chiến lược đặc biệt quan trọng, cửa ngõ lên Tây Bắc (vùng Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, Lào Cai), như “giậu” như “phên” án ngữ, che chắn cho trung châu, đồng bằng và Kinh đô; như “Then” làm “chốt” giữ cửa vào vùng địa linh! 

Nhưng: “Cái tên nó vận vào rồi, Phải dùng lý số tìm người mà thay!”

Người ấy, theo tôi:

- Không quá vượng “Thổ”, “Thủy” bởi như thế sẽ “vượng” quá mà cái gì quá ắt tiêu! Đơn giản là ham chiếm đất, đào ao là “quá vượng” rồi lại làm nhà lớn, xấy biệt phủ là “vượng mộc” mà MỘC LẠI KHẮC THỔ!

- Nhưng người đó không được “khắc” Thổ và Thủy!

- Lại không thể:

+ Mang mệnh Hỏa được, bởi tuy “Tro tàn tích lại đất vàng thêm” tức Hỏa sinh Thổ nhưng lửa lại bị nước dập tắt (Thủy khắc Hỏa);

+ Cũng không thể mang mệnh Mộc được, bởi tuy “Nhờ nước cây xanh mọc và lớn lên” tức Thủy sinh Mộc nhưng rễ cấy đâm xuyên vào đất (Mộc khắc Thổ); Mộc còn ham phá rừng nữa!.

- Vậy người đó chỉ có thể mang mệnh KIM! Lòng đất tạo nên Kim loại, tức Kim tạo ra từ Thổ; Kim loại vào lò chảy nước, tức Thủy do Kim sinh! Hợp quá còn gì!!!

Đặc biệt nữa là “kim” gợi nhớ hình tượng “THIẾT DIỆN VÔ TƯ”, CẦN LẮM MỘT QUAN ĐẦU TỈNH NHƯ VẬY TRONG LÚC NÀY!

5. Tôi không tuyên truyền cho duy tâm, không “gái góa lo chuyện triều đình”,...chỉ thử phân tích theo quan niệm của trường phái địa danh học mà mình đang tập tọng, mầy mò học hỏi chiêm ngẫm với tình yêu thiết tha với “tỉnh mình”!

6. Nữ nhân làm nên chuyện nhớn:

Lai lịch của Bà Phạm Thị Thanh Trà

- Ngày sinh: 21/01/1964 (nhằm ngày 07 Kỷ Tỵ - Lâm Đại MỘC, tháng Chạp Ất Sửu năm Quý Mão – Kim Bạc KIM hợp năm sinh). Dân tộc: Kinh

- Quê quán: Xã Nam Yên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An (nay là xã Vạn An, tỉnh Nghệ An), nơi “địa linh nhân kiệt.

 - Ngày được tuyển dụng làm cán bộ, công chức, viên chức:  15/8/1985.   

- Vào Đảng ngày: 12/6/1993 .

- Trình độ được đào tạo:

+ Giáo dục phổ thông: 10/10 (hình như có thời ở Bắc Hà ?)

+ Chuyên môn nghiệp vụ: Cử nhân Khoa học Ngữ văn (học tại SPHLS)

+ Học hàm, học vị: Thạc sĩ Quản lý Giáo dục (chắc học hồi làm lãnh đạo ngành GD Trấn Yên?)

+ Lý luận chính trị: Cao cấp  (chắc học hồi làm lãnh đạo Trấn Yên?)

- Khen thưởng: Huân chương Lao động hạng Nhì  (chắc nhận khi đã  làm lãnh đạo ?) 

- Kỷ luật: Không

- Quá trình công tác tại huyện: Tháng 9/1985 – 9/1997: Giáo viên Trường THCS thị trấn Cổ Phúc, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái; Cán bộ chỉ đạo chuyên môn Phòng Giáo dục-Đào tạo huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái.

11/1997 - 11/1999: Phó Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái rồi 11/1999 - 11/2000: Huyện ủy viên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (nay là tỉnh Lào Cai) .

- Quá trình công tác tại tỉnh: 11/2000 - 01/2002: Tỉnh ủy viên khóa XV, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đoàn, Phó Bí thư Tỉnh đoàn Yên Bái . 01/2002 - 01/2006: Tỉnh ủy viên rồi Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy (từ tháng 10/2005, khóa XVI), Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đoàn khóa VII, Bí thư Tỉnh Đoàn Yên Bái; 01/2006 - 3/2008: Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Yên Bái ; 3/2008 - 4/2011: Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Khóa XVI, XVII, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái; 4/2011 - 5/2014: Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái; 5/2014 - 9/2016: Phó Bí thư Tỉnh ủy rồi Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái (kỳ họp thứ 13 (bất thường) Hội đồng nhân dân tỉnh khóa XVII). Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng (26/01/2016), được bầu vào Ban Chấp hành Trung  ương Đảng; Sau đó 9/2016 - 01/2017: Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy[6], Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh[7], Ủy viên Ban Chấp hành Đảng ủy Quân khu 2, Bí thư Đảng ủy quân sự tỉnh Yên Bái và 01/2017 - 9/2020: Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng ủy Quân khu 2, Bí thư Đảng ủy quân sự tỉnh Yên Bái[8].

- Quá trình công tác tại Trung ương: 9/2020 - 4/2021: Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, Ủy viên Ban Cán sự đảng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ (Quyết định số 1444/QĐ-TTg của Thủ tướng). Ủy viên Trung ương Đảng Khóa XIII (tháng 01/2021); Ngày 4 tháng 6 năm 2021, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 855/QĐ-TTg, bổ nhiệm làm Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Thi đua – Khen thưởng Trung ương rồi 4/2021- 01/2025: Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Cán sự đảng Chính phủ, Bí thư Ban cán sự đảng, Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhiệm kỳ 2016-2021, 2021-2026, Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương (ngày 25/9/2020, Bộ Chính trị bổ nhiệm), Đại biểu Quốc hội khóa XV. 01/2025 - 10/2025: Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ, Trưởng Ban Tổ chức Đảng ủy Chính phủ, Bí thư Đảng ủy Bộ Nội vụ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ (kỳ họp thứ nhất ngày 28/7/2021 Quốc hội Việt Nam khóa XV), Phó Trưởng Ban Tổ chức Trung ương, Đại biểu Quốc hội khóa XV. Ngày 14 tháng 2 năm 2022, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 204/QĐ-TTg, bổ nhiệm bà Phạm Thị Thanh Trà làm Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ; tiếp theo, ngày 29 tháng 10 năm 2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm ký Quyết định số 1268/QĐ-TTg, thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023–2030. Theo đó, bà Phạm Thị Thanh Trà làm Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo[9].

Đến 25/10/2025: Quốc hội phê chuẩn bổ nhiệm giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2021 - 2026. Sáng 25/10, Quốc hội khóa XV đã thực hiện công tác nhân sự thuộc thẩm quyền đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm Phó Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026[10]

Tiếp theo, Thủ tướng có Quyết định số 2369/QĐ-TTg ngày 27/10/2025 về việc phân công nhiệm vụ của các Phó Thủ tướng Chính phủ[11] trong đó có phân công nhiệm vụ.

Theo đó, Thủ tướng phân công Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Thị Thanh Trà theo dõi, chỉ đạo Bộ Nội vụ; thay mặt Thủ tướng Chính phủ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo các mặt công tác:

- Những vấn đề thường xuyên về thi đua – khen thưởng, cải cách hành chính.

- Lao động, việc làm, người có công, bình đẳng giới.

- Chấp thuận chủ trương đầu tư và chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, xử lý phát sinh của các dự án đầu tư thuộc thẩm quyền theo lĩnh vực được phân công.

Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà làm nhiệm vụ: Chủ tịch các Hội đồng, Ủy ban quốc gia, Trưởng các Ban Chỉ đạo, Chủ tịch Hội đồng thẩm định các quy hoạch theo lĩnh vực liên quan; thực hiện các công việc khác theo sự phân công, ủy nhiệm của Thủ tướng Chính phủ.

Phạm Thị Thanh Trà quả có công trong việc góp phần là rạng danh nữ lưu, cho xứ Nghệ, mảnh đất “phên dậu quốc gia” sau đó là... cho chị em Phạm tộc và...!

- Góc nhìn khác của Lương Đức Mến về Yên Bái, để Yên Bái không xa mà gần gũi, thân thiện; đất đai thêm có giá-

(ảnh trang trí mượn từ trên mạng và tự vẽ)

---

[1] Ban đầu (1975) cũng lắm cái tên đề xuất: Hưng Hóa (tên tỉnh lớn xa xưa thời Cuối Lê đầu Nguyễn), Hồng Hà (Con sông lớn chẩy dọc qua 2 tỉnh lớn), Yên Lào (tên tạm cũ thời 9 năm), Lào Yên Nghĩa ((3 chữ đầu của 3 tỉnh), Cai Bái Lộ (3 chữ cuối của 3 tỉnh)! Sau cùng cái tên Hoàng Liên Sơn đã được chọn mà người quyết định nghe nói là cụ Trường Chính với tỉnh lỵ đặt tại thị xã Lào Cai. Nhưng đến 1977 tình hình trỏ lên căng thẳng, ngày 13/02/1978 tỉnh ủy HLS có Báo cáo số 05-BC-TU xin chuyển tỉnh lị về thị xã Yên Bái và đến 8/1978 các cơ quan tỉnh đã chuyển xong từ Lào Cai về Yên Bái.

Nếu ngày đó tên tỉnh đặt là Cai Bái Lộ như có ý đề xuất (?) thì sao nhỉ ?

Chú ý: HLS là một tỉnh cũ thuộc vùng Tây Bắc Bộ, Việt Nam (ngày 27 tháng 12 năm 1975 đến ngày 12 tháng 8 năm 1991). Địa bàn tỉnh nay thuộc toàn bộ tỉnh Lào Cai (sau sáp nhập Lào Cai với Yên Bái) và 1 phần tỉnh Lai Châu (trừ Than Uyên và Tân Uyên cũ).

[2] Giai đoạn 1975-1998 Bộ Công an (thành lập năm 1953) đổi tên thành Bộ Nội vụ (từ ngày 06/6/1975 bởi Quyết định của Kỳ họp thứ Nhất Quốc hội Khóa V), sau đó theo Nghị quyết số 13/1998/NQ-QH10 ngày 07/5/1998 lại trở lại tên Bộ Công an.

[3] Trưởng ty: Hà Thiết Hùng (sau là Bí thư tỉnh HLS); các Phó ty gồm: Phạm Kham (sau lên Giám đốc), Phạm Ngọc Quỳnh, Trần Ngữ, Trần Vỹ, Phạm Kiểm (sau là Trưởng Ban Nội chính HLS), Giàng Sao Dín (sau là Giám đốc Công an Lào Cai), Giàng Sáy Sinh và đc Tống Chư là Chỉ huy trưởng CAVT. Tất cả đã thành người “Thiên cổ” !

[4] BCHCSND được thành lập theo Nghị định số 250-CP ngày 12/6/1881 của Chính phủ và Quyết định số 110/QĐ-BNV ngày 20/12/1981 của Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhưng không có thực quyền. Về sau theo Chỉ thị số 03/CT-BNV ngày 04/5/1992 của Bộ trưởng BCHCSND được bãi bỏ.

[5] Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa VIII ra nghị quyết chia tỉnh Hoàng Liên Sơn để tái lập tỉnh Lào Cai và tỉnh Yên Bái (bao gồm cả phần thuộc tỉnh Nghĩa Lộ cũ):

    Tỉnh Lào Cai gồm thị xã Lào Cai và 8 huyện: Bắc Hà, Bảo Thắng, Bảo Yên, Bát Xát, Mường Khương, Sa Pa, Than Uyên, Văn Bàn.

    Tỉnh Yên Bái gồm thị xã Yên Bái và 7 huyện: Lục Yên, Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Trấn Yên, Văn Chấn, Văn Yên, Yên Bình.

[6] Sau gần 1 tháng khi Bí thư tỉnh ủy Phạm Duy Cường bị bắn chết tại phòng làm việc.

Với tóm tắt sự vụ như sau: Theo dự kiến, 8 giờ ngày 18 tháng 8 sẽ diễn ra cuộc họp thứ 2 Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái cho ý kiến về nhiều nội dung.

Vào đầu giờ sáng 18 tháng 8, ông Đỗ Cường Minh, không phải là thành phần tham dự cuộc họp, đã thông qua Văn phòng để xin gặp Bí thư tỉnh ủy Phạm Duy Cường khóa XIII nhiệm kỳ 2015-2020 (ông này SN 09/12/1958 tại Thanh Trì; có trình độ Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh Kỹ sư vật liệu xây dựng Thạc sĩ). Do quen biết, không có ai tại văn phòng kiểm tra vũ khí trên người ông Minh.

7 giờ 45, ông Đỗ Cường Minh được cho là đã vào phòng làm việc của Bí thư Tỉnh ủy Yên Bái Phạm Duy Cường và rút súng lục K-59 bắn vào đầu ông Cường. Sau đó ông Minh đóng cửa phòng ông Cường lại rồi đi sang phòng làm việc Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái kiêm Trưởng ban Tổ chức Tỉnh ủy Yên Bái Ngô Ngọc Tuấn (SN 18/8/1964; có trình độ Đại học Nông nghiệp chuyên ngành Kinh tế, Đại học Luật) và được cho là đã bắn ông Tuấn. Sau khi đã bắn ông Cường, trên đường đi sang phòng ông Tuấn ông Minh còn chào hỏi các cán bộ khác.

Hai nạn nhân đều bị bắn 2-3 phát đạn. Một nạn nhân bị bắn vào ngực, bụng và đầu. Một nạn nhân bị bắn vào ngực xuyên lên cổ và vào đầu. Ngay sau đó, Đỗ Cường Minh được cho là đã dùng súng tự sát bằng cách bắn vào đầu ngay tại phòng làm việc của ông Ngô Ngọc Tuấn.

Ngay sau vụ nổ súng, hai nạn nhân và nghi phạm được đưa đi cấp cứu ở Bệnh viện đa khoa tỉnh Yên Bái. Cuộc họp Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái bị hủy bỏ.

Đỗ Cường Minh được cho là đã tự sát với một viên đạn xuyên vùng đầu, nhập viện trong tình trạng tim ngừng đập. Sau khi được cấp cứu, tim ông Minh đập trở lại, nhưng tiên lượng sống sót thấp. Đầu giờ chiều 18 tháng 8, gia đình đã làm thủ tục đưa ông Minh về nhà lo hậu sự. Ông Đỗ Cường Minh sinh năm 1963, là con rể của Nguyễn Văn Ý, nguyên Bí thư tỉnh uỷ tỉnh Hoàng Liên Sơn trước đây. Vợ ông Minh là Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tỉnh Yên Bái, vợ chồng ông Minh có duy nhất một người con gái sinh năm 1992, có đi du học Thụy Sĩ. Năm 1983, ông Minh công tác tại Xí nghiệp đầu máy Hà-Lào. Năm 1986, chuyển về Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Hoàng Liên Sơn. Năm 1996, ông Minh chuyển sang công tác tại Chi cục Kiểm lâm tỉnh Yên Bái, biên chế tại Trạm kiểm lâm 16. Tháng 6 năm 2008, được bổ nhiệm làm Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Yên Bái và đến 1 tháng 4 năm 2014 được bổ nhiệm làm Chi cục trưởng. Trước đó, em trai Đỗ Cường Minh, Đỗ Phú Giang cũng đang thụ án thời hạn 20 năm trong 1 vụ án giết người (bị bắt năm 2011).

[7]Ngày 8/2/2017, Hội đồng nhân dân tỉnh Yên Bái tổ chức kỳ họp bất thường thứ 4, khóa 18, thông qua nghị quyết miễn nhiệm chức danh Chủ tịch UBND tỉnh đồng thời bầu bà giữ chức Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh khóa 18, nhiệm kỳ 2016–2021

[8] Bà có em trai mà báo chí phản ánh về quần thể gồm biệt thự, nhà sàn, cầu treo, hồ nước... được cho là tư gia của gia đình Giám đốc Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Yên Bái. Trong năm 2015, tỉnh này đã có nhiều quyết định cho phép chuyển đổi hơn 13.000 m2 đất rừng sản xuất, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản sang đất ở cho gia đình ông Quý.

Để đảm bảo tính khách quan, lãnh đạo tỉnh đã đề nghị các cơ quan Trung ương vào cuộc làm rõ.

Đoàn thanh tra làm việc với ông Phạm Sỹ Quý và các ban ngành liên quan về những nội dung như quy hoạch sử dụng đất đai, chủ trương, chế độ chính sách, kê khai tài sản... để xem các công việc liên quan có được làm đúng pháp luật không.

Đầu tháng 6, UBND tỉnh Yên Bái đã ra quyết định thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại phường Minh Tân, thành phố Yên Bái; đồng thời xác minh việc chấp hành các quy định của pháp luật đất đai; việc cấp giấy phép xây dựng và quản lý xây dựng theo giấiêy phép với lô đất tại tổ 42, 52 phường Minh Tân của hộ gia đình bà Hoàng Thị Huệ (vợ ông Phạm Sỹ Quý).

Đồng thời báo chí và dư luận cũng chú ý tới chuyện kê khai tài sản của ông Phạm Sỹ Quý ở năm tiếp theo. Năm 2015, ông không kê khai thêm 13.111,3m2 đất ở và 41.568m2 đất nông nghiệp, khoản tiền vay ngân hàng hơn 6 tỉ đồng và số tiền 1,9 tỉ đồng do cha mẹ. Đến năm 2016, khai thiếu 7.905,8m2 đất ở, 27.556m2 đất nông nghiệp. Đặc biệt, một căn nhà có diện tích 500m2 tọa lạc tại tổ 51 phường Minh Tân, thành phố Yên Bái, cùng với khoản vay ngân hàng hơn 9 tỉ đồng và khoản vay bạn bè lên tới 60 cây vàng cũng không được liệt kê đầy đủ.

[9] Trên cương vị đó, bà  đã để lại nhiều dấu ấn nổi bật trong công cuộc tinh gọn bộ máy, cải cách hành chính – với vai trò là người tham mưu trực tiếp cho Ban Chỉ đạo Trung ương và Ban Chỉ đạo của Chính phủ về sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính các cấp.

Một trong những điểm nhấn quan trọng là đợt sắp xếp, sáp nhập các bộ, ngành Trung ương được triển khai từ đầu năm nay. Sau sắp xếp, tổ chức bộ máy Chính phủ tinh gọn còn 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ, giảm 5 bộ, ngành và 3 cơ quan thuộc Chính phủ; đồng thời xóa bỏ toàn bộ 13 tổng cục và tương đương, giảm 519 cục và tương đương – tương ứng 77,6% đầu mối trung gian so với trước đây.

Đặc biệt, cuộc “sắp xếp lại giang sơn” trong hệ thống chính quyền địa phương thời gian đầu năm 2025 được xem là bước cải cách tổ chức bộ máy mạnh mẽ nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (tỉnh/thành và xã), cả nước còn 34 tỉnh, thành phố (giảm 29 cấp tỉnh so với trước); với 3.321 xã, phường, đặc khu (giảm 6.714 đơn vị cấp xã, tương đương gần 67%). Qua đó góp phần tinh giản biên chế, giảm đầu mối, nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước, hướng đến nền hành chính chuyên nghiệp, liêm chính, phục vụ nhân dân.

[10] : Có 430 đại biểu tham gia biểu quyết (bằng 90,72% tổng số đại biểu Quốc hội); trong đó, có 429 đại biểu tán thành (bằng 90,51% tổng số ĐBQH), có 1 đại biểu không biểu quyết (bằng 0,21% tổng số đại biểu Quốc hội).

[11] Sau khi kiện toàn, Chính phủ hiện tại ngoài Thủ tướng Phạm Minh Chính (Nhậm chức 4/2021) còn có 9 Phó Thủ tướng, gồm các ông, bà: Nguyễn Hòa Bình (PTT TT, được PCBN  8/2024 tại Kỳ họp QHBT  thứ 8 Khóa XV, PT NC)), Trần Hồng Hà (PT KT ngành, Nhậm chức 01/2023), Lê Thành Long (PT TP, YT, GD, Nhậm chức 6/2024), Hồ Đức Phớc (PT KTTH, Nhậm chức 08/2024), Bùi Thanh Sơn (PT ĐN, CT, Nhậm chức 08/2024), Nguyễn Chí Dũng (PT KH, CN, Nhậm chức 02/2025), Mai Văn Chính (PT VH, XH, Nhậm chức 02/2025), Phạm Thị Thanh Trà (mới đề bạt hồi tháng 10/2025) và Hồ Quốc Dũng (mới đề bạt hồi tháng 10/2025).

Nhấn vào đây để đọc toàn văn...

Tóm tắt ...