1.4.Quá trình SOẠN GIA PHẢ dòng Lương Đức

Tính từ khi Thượng Tổ đến lập nghiệp và sinh ra dòng Lương tộc Cao Mật 高密梁族 từ khoảng giữa Thế kỉ XVIII, đến nay đã ngót 300 năm. Trong họ từng có người học hành, đỗ đạt, làm thầy đồ 師生 hoặc giữ “ấn nguyên nhung” hay làm Chánh Tổng 正總 nên chắc đã từng có Gia phả. Nhưng cũng như những lý do chung của các dòng họ khác trong buổi loạn li và lí do từ bản thân nội tộc nên Gia phả không được lưu giữ và truyền lại đầy đủ. Nhiều sự kiện, thân thế của tiền nhân chỉ là truyền miệng (qua lời kể 传言, qua Long văn 隆文 mỗi dịp Tế Tổ 祭祖), dễ “tam sao thất bản”三抄七本, rất khó thẩm định, khảo cứu.

Theo các bô lão và phụ thân tôi truyền lại thì ý tưởng lập lại Gia phả họ ta trong thời Cận đại được bắt đầu từ cuối TK 19. Khi ấy các Cụ Tiên Mạo, Tổng Thuyết dựa vào trí nhớ, hỏi thêm các bậc cao niên từng gia đình, Chi, Nhánh mà soạn Gia phả ngành. Công việc chưa thành thì các cụ ra đi, Cuốn Gia phả soạn dở đó về sau đã thất lạc, không được lưu truyền. Sau Hoà bình Bác Thịnh, Bác Chiểu đã cố công chép lại Gia phả Chi thứ Ba (bản chép tay đề ngày 19/3 Đinh Tị, tức 06-5-1977). Song chưa hoàn thành và cuốn đó cũng đã thất lạc.

Đầu những năm 60 của Thế kỉ XX, theo tiếng gọi phát triển kinh tế, văn hoá miền núi của Đảng, nhiều người dân An Lão, Hải Phòng lên khai hoang ở Bảo Thắng, Lào Cai. Trong đó, ra đi từ Chiến Thắng thuộc Lương tộc có nhiều người và sau 3 thế hệ con cháu trên đất Lào Cai đã đông, rải ở nhiều nơi, hình thành một chi phái trên quê mới: 老街梁德族 Lào Cai Lương Đức tộc. Trong lần về quê ngày 20-10-1992 (tức 25/9 năm Nhâm Thân) phụ thân tôi được đọc cuốn Gia phả Chi thứ Ba nói trên đã sao lại và lược dịch ra Quốc ngữ. Tiếp theo trong dịp về quy tập mộ tháng 12/1994 ông lại tiếp tục gặp các bậc cao niên (bác Thiểm, anh Tiêm, anh Hiệp, anh Nghiễn...) hỏi thêm và thống nhất một số điểm. Khi ngược Lào Cai người đã kể lại cho tôi nghe. Trên cơ sở bản dịch cuốn Gia phả Chi thứ Ba cùng những tư liệu sưu tầm trong 2 lần về quê cộng với trí nhớ cùng với những kiến thức về lịch sử, quê hương và sự phụ giúp của chúng tôi, phụ thân tôi đã soạn cuốn “Lược dịch về Gia phả Lương tộc ngành Ba”, còn sơ lược. Sinh thời người đã có ý định sẽ hoàn chỉnh thêm nhưng chưa xong thì yếu mệt rồi qua đời ngày Thứ Ba 21/01/1997 (tức 13/Chạp/Bính Tí). Đây là “đề cương” chính để tôi soạn cuốn này.

Trong những năm 1995-1998 các Chi ở quê đã lập Danh sách con cháu từng đời. Hơi buồn là một số con cháu của các bậc tiền nhân tâm huyết nay chưa mấy ai chú tâm đến việc lập, soạn Gia phả. Khi nghiên cứu các cuốn đó tôi có nắm biết được đôi điều và tìm thấy những gợi ý cần thiết để tôi tiếp tục. Vẫn còn nhiều băn khoăn thắc mắc mà chắc chắn khó có ai, có tài liệu nào giải đáp được. Không hiểu trong số hậu duệ ở khắp mọi miền đất nước đã có ai còn giữ được hay có công soạn Gia phả Lương tộc Cao Mật hay chưa ? Giá mà có dịp Giỗ Tổ nào đó mà con cháu các chi ngành còn ở quê hay đã làm ăn tất cả các nơi tụ họp lại để bàn, trao đổi, thông báo được cho nhau thì hay biết mấy !

Thực hiện ý nguyện của phụ thân, dựa vào cuốn Lược dịch... và bản Danh sách…, lời kể của bà nội, song thân tôi, chú thím Rật (Dật), cô Thị, anh Thiếp và những người cùng làng lên Lào Cai..., từ tháng 3/1997 tôi bắt tay vào viết cuốn: Lược thuật về Lương tộc và gia đình và đến tháng 7/1999 hoàn thành. Ngày 01/8/1999 (20 tháng 6 Kỉ Mão) vợ chồng tôi về quê đã thông qua bản thảo (lần thứ 3) với Cô Được, Cô Nguyên, Bác Quắm, Bác Khải, Trưởng họ và các anh trong ngành 3. Song vì thời gian quá ngắn nên việc đính chính, bổ sung chưa được là bao. Không thể cầu toàn hơn, khi trở lại Lào Cai tôi đã in và gửi các Tiểu chi của ngành Ba và tới Trưởng họ lưu giữ, tham khảo và xin ý kiến. Trong đó phần Lương tộc chủ yếu chép về Thượng Tổ, ngành Ba và các gia đình đã lên Lào Cai.

Nhưng như nói rõ ở phần mở đầu: đây chỉ là tập hợp những điều được nghe thuật lại, có sắp xếp theo trật tự trên tinh thần “gạn đục khơi trong”, có kiểm chứng, xác minh nhưng chưa đầy đủ và, đương nhiên đó không phải là Gia phả, mà chỉ là những Lược thuật về dòng tộc và gia đình mà đọc nó có thể hiểu được Tổ tiên, gốc gác, một số điểm về lịch sử, lệ tục của dòng họ, quê hương. Trong dịp về quê dự Lễ Khánh thành Từ đường, ngày 12 tháng 3 Canh Thìn (16/4/2000), gặp đông quan viên họ, tôi nhận được sự động viên và nhiều thông tin, tư liệu, chi tiết mà tôi thấy cần bổ xung, hiệu chỉnh và sửa chữa cuốn Lược thuật....

Rằm tháng Giêng năm Bính Tuất (13/02/2006), sau 35 năm lên Lào Cai, anh Thuế đã liên lạc với gia đình tôi. Mẹ, anh em tôi và anh Hỗ đã sang Nhò Trong, Trì Quang. Nhân dịp này tôi đã thông qua bản dự thảo tôi đang viết từ 2000 và cũng nhận được sự động viên khích lệ cũng như một số thông tin.

Với tất cả lý do đó và do tâm nguyện của mình, tôi đã hoàn thành việc soạn thảo Gia phả nhà mình vào ngày 30 tháng 01 năm 2007, tức là ngày 12 tháng Chạp năm Bính Tuất (丙戌年 十二月小 莘丑月), coi đây là nén tâm nhang kính dâng hương hồn thân phụ nhân 10 năm ngày mất của người (1997-2007):

Dẫu không dòng “Cao môn lệnh tộc”, (高門令族)
Vẫn nên câu “Hải Đức Sơn Công”.(海德山功)
Nhớ lời Cha lúc lâm chung,
Soạn ra Gia phả, xin dâng lên người.

Đồng thời tôi đã trích in phần chung, phần kết dâng kính cáo tại Lương tộc từ đường 梁族祠堂, Phạm tộc Từ đường 范族祠堂 dịp tôi về quê (14-16/Chạp/Bính Tuất, 02/2007) để dự giỗ ông ngoại Phạm Văn Nhạc (范文樂, 1888-1936) và khánh thành phần mộ của các cụ Phạm tộc. Dịp đó, tôi đã nhận được nhiều sự khích lệ, góp ý, bổ xung của một số bậc tâm huyết tại quê hương.

Sau 5 năm Đại học, con trai tôi là Lương Đức Hải Thương ra trường về nhận công tác tại Phòng CSĐTTP về TTQLKT và CV vào tháng 8 nên trong dịp đi giao ban tại Thái Bình (11/9/2008), tôi dẫn con cùng đi. Lương Hoàn An cung cấp cuốn Gia phả Lương Hoàn (Đời 1 đến đời 5, photo bản đã phiên âm). Đọc kĩ thấy nhiều điều khá rõ về mốc thời gian của Tổ ngành (Cụ Thiệu) và có thể bổ sung cho phần chung nên tôi đã tham khảo và chỉnh lý tiếp những gì xét thấy phù hợp.

Một điều trùng hợp nữa là cuốn Gia phả Lương tộc ngành 3 (bản phiên âm) do thân phụ tôi chép tôi tìm nhiều lần không thấy mà dịp giỗ 13/Chạp Mậu Tý (08/01/2009) tôi lại tìm được trong tủ nhà mẫu thân. Đọc kĩ thấy nhiều điểm phụ thân tôi chưa dịch hay đã phiên âm còn chua thêm chữ Hán. Đây là tư liệu bổ sung quý giá.

Đồng thời, tranh thủ lúc rảnh vào mạng tôi đã tìm thấy nhiều thông tin lý thú bổ ích về việc họ, về họ mình và nhân vật chí, dư địa chí liên quan.

Qua tư liệu trên mạng tôi biết năm 2008 xã nhà đã hoàn thành cuốn Lịch sử Đảng bộ, tháng 7/2009 tôi gọi cho Luân và đã được tặng một cuốn, Nghiên cứu cuốn này tôi đã bổ sung vào những điểm chưa đủ trong Gia phả mình đã soạn và có viết đôi dòng cảm nhận có gửi cho Ban Biên soạn và BTV Đảng ủy xã.

Tất cả những điều đó đã củng cố niềm tin và là tư liệu giúp tôi trong việc bổ sung, chỉnh sửa tiếp để ngày càng hoàn thiện Gia phả hơn.Tôt quyết định đưa dần toàn bộ lên trang Blog dòng họ mà mình lập ra để rộng đường xin tư liệu

-*-
[1] Không hiểu sao những bậc tiền bối có trách nhiệm với dòng tộc mà tôi được nghe kể như Cụ Bá Ổn, Tổng Thuyết, Tiên Mạo hay bác Chiểu mà đến nay thấy con cháu không mấy học được cha ông ?

---