Chú ý VIỆC TẢO MỘ TRONG TẾT THANH MINH

Ngày Tết Thanh Minh là dịp mà con cháu có cơ hội thể hiện tấm lòng hiếu thuận của mình qua những hành động khác nhau, nhằm trả nghĩa, ghi nhớ công ơn sinh thành và dưỡng dục của tổ tiên, tiền nhân,…

Trong số đó, có hoạt động tảo mộ gia tiên, dòng họ vào ngày Tết Thanh Minh. Ngày này, cụ Nguyễn Tiên Điền từng viết trong Kiều ở câu 44:  禮羅掃墓會羅踏青 đã được dịch ra quốc ngữ hiện tại là: “Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh”.

Trong đó, chữ “掃 ” đọc là “tảo” nghĩa là “Quét”  (U+6383, tổng 11 nét, bộ thủ 手 (+8 nét)). Vì vậy, có thể nói tục “tảo mộ” là không thể thiếu trong nhiều gia tộc, cọng đồng dân cư người Việt ở Bắc bộ. Nhưng ít ai chú ý rằng, trong việc đó, người đi “tảo mộ” cần chú ý những gì.

Theo thu thập và từ thực tế gia tộc, địa phương, cần chú ý rằng:

1. Không được tùy tiện chọn ngày, lựa giờ thăm mộ. 

Cụ thể, theo quy ước thì “tiết thanh minh” là tiết khí, tính theo lịch Dương chứ không theo lịch Âm. Và, vì vậy nó thường rơi vào ngày 04 hay 05/4 dương (cuối tháng 2 hay đầu tháng 3 âm) mà không phải “tết Hàn thực” luôn vào 03/3  lịch âm như bên Trung Quốc và cả nhiều người, nhiều họ người Việt lầm tưởng. Mà tiết khí kéo dài những 15 ngày nên chọn vào khoảng thời gian đó mà tiến hành, không nên làm ngoài khoảng thời gian đó, chỉ vì “ngày Chủ Nhật con cháu mới tụ họp đông đủ được”. Bởi, theo thông lệ thì đây mới là khoảng thời gian “cây cỏ, côn trùng sinh sôi, nẩy nở” và vì thế, mới cần người sống “tảo mộ” cho người thân đã mất. Với lại trong vòng 15 ngày ấy, thế nào chả có thứ Bẩy, Chủ Nhật!!

Còn về giờ giấc: không nên chọn giờ vào lúc trời chưa sáng hay còn tối nhập nhoạng nhằm tránh những chướng khí, tà ma có thể tác động xấu đến người đi thăm mộ. mà nên tiến hành trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều vì đây là lúc sắc trời quang đãng, dương khí dồi dào, giúp quá trình thực hiện tế lễ trở nên dễ dàng, thoải mái, đem lại hiệu quả nhiều hơn.

2. Không đi tế lễ ở những nơi quá vắng vẻ vì lý do an toàn cho người đi “tảo mộ” bởi những ngày này, khí âm thường rất thịnh lại lắm kẻ xấu rình mò.

Không nên làm lộn xộn quá nhiều các mảnh đất đá vụn để tránh ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.

3. Người thực hiện nghi thức này, tốt nhất là “chính chủ”, người thực hiện nghi lễ “thờ cúng. Không cần đông người và những: phụ nữ có thai, mới có tang chồng, đang trong “kỳ đến tháng”,…những người bệnh tật, ốm yếu,…không nên đi thăm mộ.

Nếu đến tảo mộ thì con cháu tránh mặc áo hở hang hay nhiều màu sắc, vì điều này gây phản cảm cũng như rất dễ bị các vong linh chú ý, người mặc cũng gặp vận rủi cả năm.

Không nên mời thầy pháp theo cúng, sinh tốn kém. Chỉ gia đình, họ tộc tự đi tảo mộ, tự khấn vái là được để tỏ lòng thành tâm là được.

4. Không mang tạp niệm, ý nghĩ xấu khi đi tảo mộ, dễ bị tiền nhân phật ý, quở trách,…

5. Không được khấn vo mà phải có sớ (mua, nhờ soạn hay tự viết). Điều này tương tự như việc “kẻ bậc dưới mời người trên” trước khi ăn, uống lại họp với yêu cầu “cung phần sớ văn sau cúng, đáp ứng lệ: người đã mất chỉ hưởng hương hoa và thực sự nhận lời “thỉnh cầu, kính cáo” của hậu nhân khi người cúng, giỗ có gửi thông điệp (văn sớ đã đọc và hóa) xuống cõi âm, lên Thiên đàng!

6. Có điều kiện nên dọn cả mộ bên cạnh, nhưng chớ nhận nhầm mộ và dẫm lên mộ của nhà khác và phải quét dọn cả phía sau mộ.

7. Ngày đó, con cháu về đông nhưng không nên vì lý do đó mà ghi lại hình ảnh kỷ niệm” hay “nuôi phây” hình  ảnh ở khu vực mộ phần vì như vậy có thể khiến người đã khuất không vui, từ đó mang lại những điều xui rủi.

8. Việc giới thiệu tóm tắt về tiểu sử, công tích của người dưới mộ để con cháu và lớp trẻ nắm bắt được là cần thiết nhưng tuyệt đối không cười đùa, mắng chửi, to tiếng khi đi thăm mộ, gây phiền nhiễu cho mọi người xung quanh và đặc biệt là thể hiện sự bất kính đối với tổ tiên đã qua đời.

9. Không gọi tên nhau khi cúng mộ vì việc này sẽ không thể hiện được sự thành kính với người qua đời, đồng thời có thể mang lại những điều xui rủi, không may cho gia đình của bạn.

10. Phải chú ý xung quanh khi đi tảo mộ phòng bất trắc hay phát hiện kịp thời những rễ cây cối, hang chuột rắn,...xâm phạm mồ mả!.

11. Không tổ chức việc hỉ, sinh nhật, đào móng, khai trương hay tiệc tùng vui chơi giải trí trong dịp này bởi đây là những ngày “âm thịnh, dương suy”, rất dễ chiêu dụ vong linh bên ngoài vào, gây ảnh hưởng đến mệnh vận của bạn và những ai tham gia.

Đồng thời dịp này cũng không nên để tóc phủ trước trán (giống như tự mình đóng cửa, ngăn cách các vị thần phật che chở mình, điều này rất dễ chiêu tà) !

Trở lên là một vài lưu ý trong khi thực hiện nghi thức “tảo mộ” trong ngày “Tết Thanh minh” mà tôi thâu lượm được, đã và đang thực hành. Chép ra đây để nhớ và truyền cho con cháu trong họ, ngoài làng cùng biết chung!

-Lương Đức Mến, cẩn nghiệm sau Tết Thanh Minh 2023-