NHANG CUỐN TÀN, SAO CHƯA LOẠI BỎ?

Trong văn hóa Việt Nam từ xưa đến nay, bàn thờ được coi là ngôi nhà của thần linh và gia tiên, tiền tổ. Trong đó việc thắp hương cúng lễ như một sợi dây vô hình kết nối con cháu với tiền nhân trong nhưng dịp lễ, tết, gia đình có việc,....

Trên ban thờ đó, mỗi gia đình đều có ít nhất một bát hương (gia dình tôi đặt 3 bát). Về Bát hương, việc bốc bát hương và sử dụng bát hương tôi đã tìm hiểu để thực hiện và từ năm 2011 đã chép, soạn lại thành một bài viết về việc này, lưu tại đây.

Trong đó có ý rằng: Bát hương là vật phẩm tâm linh trong gia đình nên khi có sự thay đổi khác thường về vị trí của nó hay tình trạng nén hương đã đốt căm trong đó người ta thường chú ý và gán cho những sự may rủi, hên xui!

Chưa rõ từ bao giờ, trong tâm thức người Việt nén hương (nhang) chính là sợi dây kết nối giữa thế giới hiện tại và tâm linh, dân gian thường cho rằng, bát hương mà càng có nhiều cây hương đã thắp cháy hết không gãy rụng mà uốn cong hoặc xoắn tạo thành hình tròn hoặc vòng cung, cuốn tàn nhiều, tạo cụm càng to đẹp, nhiều tầng như những đám mây thì gia chủ càng nhiều phúc khí, mọi việc sẽ hanh thông, tài lộc đến nhiều. Và ngược lại, khi bát hương không đậu tàn hoặc bị rụng tàn thì là gia đình đó không đậu phúc, sa sút, xui xẻo!

Thực ra, bát hương không đậu tàn, thường do một số nguyên nhân:

Hương không đạt tiêu chuẩn hoặc bị hỏng, tăm hương bị gẫy, bột hương bị rụng,  bị ẩm mốc (do sản xuất kém, bảo quản không chu đáo trong cả quá trình lưu kho, vận chuyển,...) nên khi cháy bị rụng tàn hoặc đứt đoạn, gẫy tăm cốt.

Bát hương bị đụng chạm nhiều, bị tác động rung lắc của con người, vật,..., hướng gió của quạt,… khiến tàn bị rụng.

Người thắp hương chưa đủ thành tâm, kính lễ ...

Tìm hiểu kỹ càng rõ rằng, thuở xưa dân gian vốn ít thắp hương và chân hương, bột hương đều làm bằng nguyên liệu từ thiên nhiên, số cây hương cuốn tàn khi đốt khá hiếm nên người đốt hương rất mong mỏi và đã gán cho nó những huyền diệu vốn không phải của hiện tượng đó!. Còn ngày nay “quy trình” tạo ra cây hương và việc đốt hương cũng khá khác xưa nên việc dùng hương sạch, không cuốn tàn sẽ an toàn cho sức khỏe đã được tìm dùng nhiều hơn.

Trước hết, nên biết rằng sản xuất ra được những nén hương đậu tàn có những quy trình và dùng tới những hóa chất đặc biệt, nó đâu còn là những cây nhang sạch như truyền thống nữa!

Qua tiết lộ của một số “nhà sản xuất” hương đậu tàn và tài liệu của các cơ quan chuyên môn thì một trong nhưng nguyên liệu thiết yếu ngâm tẩm tăm hương là axit photphoric (H3P04)  pha với nước để ngâm trong bể, sau đó mới đem đi phơi khô. Còn bột hương được tạo nên từ mùn cưa trộn với bột canxi carbonate để “bó tàn”. Sau đó tiếp tục được trộn với chất bắt cháy potassium nitrate (KNO3) rồi thêm vào bột lưu huỳnh màu vàng giúp hương cháy đều, không bị tắt giữa chừng.

Những nén hương đó, khi cháy sẽ sinh ra nhiều loại khí độc trong khói như SO2, CO, NO2 gây ảnh hưởng đến đường hô hấp, làm cay mắt, chảy nước mắt, choáng váng, đau đầu. Mà chả phải khi “cháy” mà ngay từ lúc sản xuất đã “phát huy tác hại rôi” bằng chứng là đến gần “xưởng” là biết ngay, bản thân tôi được chứng nghiệm khi có lần thăm nhà bạn. Họ còn nói: người tiếp xúc gần, nhiều, lâu sẽ thấy tim đập nhanh, khó thở nhưng vì lợi nhuận, có ai bỏ nghề đâu!.

Cá biệt khí formaldehyd,  hóa chất rất độc được sử dụng trong quá trình ướp xác rất độc hại lại có nhiều trong khói hương hóa chất. Thật đáng sợ! 

Hơn nữa “hương đậu tàn” tạo khói nhiều, gây ra mùi khét, ám thâm đen trần nhà,  phía trên ban thờ, tường nhà xung quanh ban thờ,…rất mất mỹ quan, đặc biệt không hợp với nhà ở có không gian hẹp, thấp như nhà ống, phòng trong chúng cư,...ở thành phố!.

Mặt khác, hương đậu tàn, cuộn lại thành nhiều tầng nhiều lớp trên của bàn thờ khiến không khí khó lưu thông, lại là vật làm che khuất bàn thờ, bài vị, di ảnh. Không chỉ vậy, sau mỗi lần cắm hương cuốn tàn nếu không cẩn thận thì tàn hương cong dễ bị gãy, rơi xuống và vương vãi trên khắp bàn thờ, nền nơi đặt bát hương, ban thờ,…gây mất vệ sinh, thẩm mỹ, đù đã có “loa chắn” đặt ở miệng bát hương, thậm  chí tàn hương còn đượm than hồng rơi vào đống chân hương ở bát hương rất dễ bùng cháy, gây hỏa hoạn!.

Dùng “nhang đậu tàn” quả là “Lợi bất cập hại”: ảnh hưởng đến đường hô hấp gia chủ, nhất là người già, trẻ am, mất mỹ quan lại phạm phong thủy, dễ gây hỏa hoạn,…

Nhớ khi phụ thân tôi còn sống, gần Tết, với những nguyên liệu tích cóp từ trước như rễ hương bài, bã mía, vỏ bòng, tăm tre,…với những tờ giấy bản mỏng, rọc dài,…người ngồi thâu đêm cuốn những nén hương bài dùng cho Tết và trong cả năm! Đặc biệt tăm hương, người thường dùng những ống giang, ống nứa già, ngâm kỹ, chẻ nhỏ, vuông rồi lại ngâm cho sạch, phơi cho khô,....

Ngày nay, mấy em tôi ở quê vẫn làm ra những sản phẩm đó nhưng chỉ có gái và dâu thực hiện và nguyên liệu ngày một khó kiếm lại hoàn toàn thủ công nên cuộn chả được bao nhiêu, chỉ đủ gia đình thắp trong mấy ngày Tết! Còn lại trong năm và “đi đám xá” vẫn mua hương với nhưng nén hương đựng trong các bao hương đóng sẵn ngoài Thị trường.

Có lần, mấy năm trước, giống như nhà tôi trên phố, tôi đem “nhang không đậu tàn” về thắp tại Gia từ tức ngôi nhà Mẫu thân đang ở, có người, sau Tết nói với tôi: bát hương cả xóm đều cuốn tàn đẹp, riêng nhà mình thì tàn hương không có, chắc bị “thất lộc”! Tất nhiên, năm đó Đại gia đình tôi chẳng sao cả và cũng không hề sa sút gì ! Còn những nhà trong xóm mà bát nhang tàn đậu tầng tầng thì cũng chả thấy rộ lên tin tức rằng được Tài, Lộc tuôn chẩy về nhà cả!

Biết là có giải thích gì đi nữa thì cũng ít người “thông cảm” nên tôi dặn vợ con: mua, đem hương về thắp tại Gia từ những loại hương phổ thông trong xóm có “cuộn tàn” bởi không gian nhà Mẫu thân tôi, ở nông thôn không gian rộng và cũng ít thắp hương nên “cũng chả hại trước mắt là mấy” lại “giải tỏa” được tâm lý và củng cố được niềm tin của những người tin theo cái “lộc mơ hồ chưa thấy đâu” đó!. Còn trên phố, nhà mình buộc phải dùng “nhang sạch” vì là nhà ống và cũng chả ai phàn nàn gì việc “cuốn” với không “cuộn tàn”! 

Chúng tôi là người biết chút ít,  tất nhiên không dùng hương hóa chất, nhưng thuộc lớp bình dân, cũng chả hơi  đâu mà đua sắm “Hương thuốc Bắc”, “Hương Tài Lộc ánh kim”,... đắt đỏ cả! Cốt ở lòng thành mà lại đảm bảo an toàn cho mọi nhẽ! Tâm thành tất linh ứng ! 

Dù thế nào, tại gia đình tôi trên phố vẫn dùng “nhang sạch”, có nguồn gốc hoàn toàn tự nhiên, an toàn cho sức khỏe các thành viên trong gia đình. Đó là các sản phẩm có mùi thảo mộc. Nhìn bề ngoài cây nhang có màu vàng sậm tự nhiên hơi sần sùi, mùi vị tự nhiên từ bột trầm và bột thảo mộc, lõi trong bột hương là cây tăm hương có màu vàng sáng tự nhiên của tre để lâu càng thơm. Khi đốt thường có mùi thơm dịu, ít khói, không cay mắt, cháy lâu, giúp tinh thần thư thái, lại còn tốt cho sức khỏe, kẻ cả với trẻ nhỏ, người già, người có vấn đề về xoang hay về hệ hô hấp. !

-Lương Đức Mến, đêm đầu năm 2023-