NGÀY VALENTINE CHÂU Á

Ngày mai, 07/7 Nhâm Dần, theo lịch âm (陰陽合歷, Lunisolar calendar) là ngày Thất tịch (H: 七夕, A: Qixi Festival/ The night of the seventh day of the seventh lunar month, P: Qixi/ La nuit du septième jour du septième mois lunaire) được coi như NGÀY VALENTINE CHÂU Á.

Từ nguyên:  “Thất” 七 là số bảy, thứ bảy; “Tịch” 夕 là  buổi tối, ban đêm nên “thất tịch” là đêm mùng 7 tháng 7; nó đến sau ngày “Trùng dương” (重陽, 05/5) và trước ngày “Trung nguyên” (中元, Rằm tháng 7).

Lịch sử về ngày này gắn với câu chuyện về Ngưu Lang - Chức Nữ 牛郎織女 với nhiều dị bản khác nhau. Trong đó có điểm chung là sau một năm xa cách, cứ đến ngày này hằng năm, Ngưu Lang và Chức Nữ được gặp nhau bên cầu Ô Thước (H: 烏鵲,A: The crown and the magpic, P: Le corbeau et la pie). Về Thiên văn, nó có liên quan đến các sao Chức Nữ (織女, Vega) và sao Ngưu Lang (河鼓, Altair), dải Ngân Hà 銀河 và hiện tượng mưa ngâu (đọc chệch chữ Ngưu) diễn ra vào đầu tháng Bảy âm lịch (“vào mùng 3, ra mùng 7”).

Theo “phiên bản Việt Nam” thì Ngưu Lang là vị thần chăn trâu của Ngọc Hoàng (玉皇上帝, vị vua tối cao của bầu trời) vì say mê một tiên nữ phụ trách việc dệt vải tên là Chức Nữ nên bỏ bê việc chăn trâu, để trâu nghênh ngang đi vào điện Ngọc Hư (玉虛宮, nơi họp triều đình trên Thiên cung). Bên cạnh đó, Chức Nữ cũng vì mê tiếng tiêu (một dạng sáo thổi dọc) của Ngưu Lang nên trễ nải việc dệt vải. Ngọc Hoàng giận dữ, bắt hai người phải cách xa nhau, ở hai bên bờ sông Ngân 銀河.

Sau đó, Ngọc Hoàng thương tình nên gia ơn cho hai người mỗi năm được gặp nhau vào ngày 7 tháng 7 âm lịch. Khi tiễn biệt nhau, Ngưu Lang và Chức Nữ khóc sướt mướt. Nước mắt của họ rơi xuống trần hóa thành mưa và được người trần gian đặt tên là mưa ngâu (nói chệch chữ “ngưu” mà ra).

Do sông Ngân trên thiên đình không có cây cầu nào nên Ngọc Hoàng ra lệnh cho làm cầu để Ngưu Lang và Chức Nữ được gặp nhau. Các phường thợ mộc ở trần thế được vời lên trời để xây cầu. Mạnh ai nấy làm, không ai nghe ai, họ cãi nhau chí chóe nên đến kỳ hạn mà cầu vẫn không xong. Ngọc Hoàng bực tức, bắt tội các phường thợ hóa kiếp làm quạ lấy đầu sắp lại làm cầu cho Ngưu Lang và Chức Nữ gặp nhau. Vì thế cứ tới tháng bảy là loài quạ phải họp nhau lại để chuẩn bị lên trời bắc Ô kiều 鵲橋. Khi gặp nhau, nhớ lại chuyện xưa nên chúng lại lao vào cắn mổ nhau đến xác xơ lông cánh. Ngưu Lang và Chức Nữ lên cầu, nhìn xuống thấy một đám đen lúc nhúc ở dưới chân thì lấy làm gớm ghiếc, mới ra lệnh cho đàn chim ô thước mỗi khi lên trời làm cầu thì phải nhổ sạch lông đầu. Từ đó, cứ tới tháng bảy thì loài quạ lông thì xơ xác, đầu thì rụng hết lông. Tuy nhiên sau một thời gian vì cảm thương cho sự chia lìa của cặp vợ chồng, Ngọc Hoàng đã trả lại hình hài cho những người thợ mộc và ra lệnh họ phải làm một cây cầu thật vững chắc để Ngưu Lang và Chức Nữ có thể gặp nhau. Từ đó, Ngưu Lang và Chức Nữ được sống bên nhau.

Có dị bản khác cho rằng tên gọi của Ô Thước kiều 烏鵲橋 là cầu Ô Thước do chim Ô (烏, quạ, mặt trời) và chim Thước (鵲, chim Khách, chim Bồ các) đầu đội đá, kết cánh tạo ra để Chức Nữ  qua sông gặp chồng là Ngưu Lang cho thỏa niềm thương nhớ sau một năm dài xa cách.

Ở Việt Nam, người ta thường không tổ chức đám cưới vào tháng 7 âm lịch vì có mưa dầm suốt tháng, có thể có gió bão và đồng thời kiêng cho cuộc sống vợ chồng trẻ có thể bị chia ly, ít được gặp nhau giống vợ chồng ông Ngâu bà Ngâu.

Năm 2022 này, ngày Thất tịch ứng với thứ Năm ngày 4/8/2022 và theo lịch Can Chi thì đây là ngày Kỷ Sửu (Phích lịch Hỏa), tháng Đinh Mùi (Thiên hà Thủy)  năm Nhâm Dần (Kim bạc Kim). Ngày này lục hợp Tý, tam hợp Tỵ và Dậu thành Kim cục; xung Mùi, hình Tuất, hại Ngọ, phá Thìn, tuyệt Mùi. Tam Sát kị mệnh tuổi Dần, Ngọ, Tuất. Là ngày Hoàng đạo Minh Đường ( không gian sáng sủa, lợi nhất việc thăng quan tiến chức). Nó có các Cát thần là Nguyệt Đức Hợp, Thiên Đức Hợp, Thất Thánh, Thần Tại, Thủ Nhật, Tứ Tướng nên thích hợp với các việc: cầu tài, cầu y, giải trừ, hoãn hình ngục, hành huệ ái, hứa nguyện, khởi công, kì phúc, liệu bệnh, nạp thái, sách tá, thi ân huệ, thượng lương, thụ phong, trai tiếu, tu trạch, tu tạo, tuyên chánh sự, tuyết oan uổng, tuyển tương, tuất cô quỳnh, tạo trạch, tế tự, tứ xá, đàm ân, đính hôn, đảo từ. Với Hoàng Đạo tại các giờ: Bính Dần (3-5), Đinh Mão (5-7), Kỷ Tỵ (9-11), Nhâm Thân (15-17), Giáp Tuất (19-21) và Ất Hợi (21-23).

Nói 07/7/ Âm lịch là “ngày Valentine châu Á” nhưng mấy ai, ngay cả ở phương Đông biết tới, nó không phổ biến như ngày 14/02 Dương lịch!

-         Lương Đức Mến, đầu tháng 8 năm 2022-