HỌA HỔ HỌA BÌ NAN HỌA CỐT

Chắc chả mấy ai không biết đến câu “Họa hổ họa bì nan họa cốt, Tri nhân tri diện bất tri tâm”!

Ghép từ 2 tranh có trên MXH

Nhân sắp đón Nhâm Dần (壬寅, năm con Hổ 乕) lạm bàn về câu này chút. Nguyên văn, câu đó là một thành ngữ mà viết bằng Hán tự là: “ 畫虎畫皮難畫骨 知人知面不知心”. Nghĩa đen của nó như sau:

Họa hổ họa bì nan họa cốt 畫虎畫皮難畫骨: khi vẽ con hổ thì vẽ ngoài da (phần ngoại hình) thì được ngay, còn vẽ xương cốt (cái bên trong) thì rất là khó, thực ra là không thể vẽ được chứ không phải gọi là khó nữa. Với lại, trừ  giới “giải phẫu học” còn trên đời mấy ai đi họa “lòng phèo” đâu nên mấy người có kinh nghiệm, tác phẩm để đời! Khó là phải!.

Tri nhân tri diện bất tri tâm 知人知面不知心: biết người, biết mặt chứ không biết được tấm lòng; nhất là những người “miệng nam mô, bụng bồ dao găm”, “bề ngoài thơn thớt nói cười, mà trong nham hiểm giết người không dao”! Hơn nữa, con người, cả khi đã “cái quan định mệnh” 盖棺定命 tức là đã “lấp ván thiên, vùi ván địa” rồi vẫn luôn là loại sinh vật “khó hiểu nhất”!.

Hiểu rộng ra, là có những thứ ta có thể nhìn bên ngoài nhưng không thể nào nhìn thấu được bên trong 1 cách dễ dàng được ! Do vậy, phải cần thận hành sự không nên tin người quá nhiều mà niềm tin đặt sai chỗ và đưa ra những quyết định bất lợi đối người bản thân và người xung quanh.

Trong lịch sử từng có chuyện “trái tim lầm chỗ để lên đầu” dẫn đến “rước giặc về nhà” để đến nỗi “cơ đồ đắm biển sâu”, nước mất, nhà tan, bản thân chết một cách bi thương!. Khi đó đã là “nghịch thiên giả vong” 逆天者亡 rồi còn trách “trời gần trời xa” chi nữa!

Nhưng không thể cứ mãi đa nghi được, bởi như vậy sẽ thiếu quyết đoán, dễ bỏ lỡ cơ hội, rất khó thành công! Cần “mở lòng”, “thuận thiên giả tồn” 順天者存, tạo ra  thế chủ động trong mọi tình thế!.

Người càng có cương vị cao, càng cần nhiều cộng tác và do đó, luôn cân nhắc, quan sát và quyết định cho chính xác, khoa học.

Trên đời, chẳng có ai toàn bích, “hợp nhau” 100% nên người xưa đã tổng kết: “dụng nhân như dụng mộc” 用人如用木, tùy người mà giao việc và lại có câu: “Không tin người thì không dùng; đã dùng thì phải tin”!

-Lương Đức Mến, chuẩn bị đón Tết Nhâm Dần, 19/01/2022-