CHỌN TUỔI XÔNG NHÀ NGÀY MỒNG MỘT TẾT

Người Việt tin rằng “vía” người xông nhà Tết Nguyên Đán ảnh hưởng nhiều đến may rủi cả năm. Do vậy, ngay từ trước Tết, gia chủ đã chọn và nhắm. Việc chọn và kiêng này thường xuất phát từ tính “hợp”, “xung” của chủ nhà và người khách. Việc “hợp”, “xung” này do tuổi (âm lịch) của 2 người theo Can, Chi quy ra Ngũ hành mà xét.

1. Ôn lại việc tính lịch và tính “xung, hợp”

Trong phép tính lịch của lịch âm, cổ nhân đặt tên cho ngày, tháng, năm bằng hệ đếm Can, Chi 干支. Cụ thể lấy Mười Thiên can 十天干 (giáp 甲, ất 乙. bính 丙, đinh 丁, mậu 戊, kỷ 己, canh 庚, tân 辛, nhâm 壬, quý 癸) phối với Mười hai Địa chi 十二地支 (tý 子, sửu 丑, dần 寅, mão 卯, thìn 辰, tỵ 巳, ngọ 午, mùi 未, thân 申, dậu 酉, tuất 戌, hợi 亥) thành Chu kỳ thời gian Lục thập hoa Giáp 六十花甲 được gọi là Hoa Giáp Tý 花甲子.  

Trong 12 địa chi, ta thấy có:

- 3 cặp “Tứ hành xung”, gồm: 1. Dần - Thân - Tỵ – Hợi; 2. Tý - Dậu - Mão – Ngọ; 3. Thìn- Tuất - Sửu – Mùi.

- 4 cặp “Tam hợp”, gồm : 1. Dần - Ngọ - Tuất (hợp Hoả); 2. Hợi - Mão – Mùi (hợp Mộc); 3. Thân - Tý – Thìn (hợp Thuỷ); 4. Tỵ - Dậu - Sửu (hợp Kim).

- 6 cặp “Lục hợp”, gồm : 1. Tý – Sửu (hợp Thổ); 2. Dần – Hợi (hợp Mộc); 3. Mão – Tuất (hợp Hoả); 4. Thìn – Dậu (hợp Kim); 5. Tỵ – Thân (hợp Thuỷ); 6. Ngọ – Mùi (hợp Thái).

Sự xung, hợp trên dựa vào thuyết Âm-Dương 陰陽說 và Ngũ hành 五行說. Triết học phương Đông cho rằng: hễ hoà hợp, âm dương tương hoà, thì khí âm khí dương hợp nhau và ngược lại. Sự tương hợp, xung khắc giữa các cặp địa chi chủ về cát 吉, hung 凶 tức may mắn hay rủi ro và nó được sử dụng cho việc chọn ngày giờ tốt, dự đoán tứ trụ...

2. Chọn người xông nhà đầu năm:

2.1. Chọn người xông nhà theo tuổi:

Trước hết xác định “chủ nhà” theo truyền thống là người đàn ông lớn nhất trong nhà, kể cả ngay nay “Sổ đỏ” đứng tên 2 vợ chồng. Trường hợp bố mẹ già ra ở với con cái, thì chủ nhà lại là người con. Do vậy, cần chọn người có tuổi “tam hợp” hay “lục hợp” với tuổi người được xác định là chủ nhà; tránh người có tuổi trong cặp “Tứ hành xung” với tuổi đó. Cụ thể:

- Chủ nhà tuổi TÝ nên chọn người tuổi Thân, Thìn, Sửu; tránh người tuổi Mão, Dậu, Ngọ.

- Chủ nhà tuổi SỬU nên chọn người tuổi Tỵ, Dậu, Tý; tránh người tuổi Thìn, Tuất, Mùi.

- Chủ nhà tuổi DẦN nên chọn người tuổi Ngọ, Tuất, Hợi; tránh người tuổi Thân, Tị, Hợi.

- Chủ nhà tuổi MÃO nên chọn người tuổi Tuất, Hợi, Mùi; tránh người tuổi Ngọ, Tí, Dậu.

- Chủ nhà tuổi THÌN nên chọn người tuổi Dậu, Thân, Tý; tránh người tuổi Tuất, Sửu, Mùi.

- Chủ nhà tuổi TỴ nên chọn người tuổi Thân, Dậu, Sửu; tránh người tuổi Hợi, Thân, Dần.

- Chủ nhà tuổi NGỌ nên chọn người tuổi Mùi, Dần, Tuất; tránh người tuổi Tý, Dậu, Mão.

- Chủ nhà tuổi MÙI nên chọn người tuổi Ngọ, Hợi, Mão; tránh người tuổi Thìn, Tuất, Sửu.

- Chủ nhà tuổi THÂN nên chọn người tuổi Tỵ, Tý, Thìn; tránh người tuổi Dần, Tị, Hợi.

- Chủ nhà tuổi DẬU nên chọn người tuổi Thìn, Tỵ, Sửu; tránh người tuổi Tí, Mão, Ngọ.

- Chủ nhà tuổi TUẤT nên chọn người tuổi Mão, Dần, Ngọ; tránh người tuổi Thìn, Sửu, Mùi.

- Chủ nhà tuổi HỢI nên chọn người tuổi Dần, Mão, Mùi; tránh người tuổi Tỵ, Thân, Dần.

2.1. Chọn người xông nhà theo mệnh :

Ngoài việc xác định tuổi “cầm tinh” bằng hàng chi, còn xác định mệnh theo Ngũ hành của chủ nhà và của khách để chọn người xông đất. Nguyên tắc chung là chọn người tương sinh (Thủy sinh Mộc, Mộc sinh Hỏa, Hỏa sinh Thổ, Thổ sinh Kim, Kim sinh Thủy…), tức là chủ nhân mệnh gì thì chọn người mệnh đó và mệnh sinh ra cũng như mệnh được sinh ra. Theo đó:

 Chủ nhà mệnh Kim nên chọn người mệnh Thổ, Thuỷ, Kim.

Chủ nhà mệnh Mộc nên chọn người mệnh Thuỷ, Hoả, Mộc.

Chủ nhà mệnh Thuỷ nên chọn người mệnh Kim, Mộc, Thuỷ.

Chủ nhà mệnh Hoả nên chọn người mệnh Mộc, Thổ, Hoả.

Chủ nhà mệnh Thổ nên chọn người mệnh Hoả, Kim, Thổ.

Sau đây là BẢNG XÁC ĐỊNH MỆNH MỘT SỐ NĂM SINH:

NĂM	CAN CHI	BÁT QUÁI		NẠP ÂM	NGŨ HÀNH
		NAM	NỮ
1944	Giáp Thân	Khôn	Tốn	Tuyền Trung Thủy	Thủy +
1945	Ất  Dậu	Khảm	Cấn		Thủy -
1946	Bính Tuất	Ly	Càn	Ốc Thượng Thổ	Thổ +
1947	Đinh Hợi	Cấn	Đoài		Thổ -
1948	Mậu Tý	Đoài	Cấn	Thích Lịch Hỏa	Hỏa +
1949	Kỷ Sửu	Càn	Ly		Hỏa -
1950	Canh Dần	Khôn	Khảm	Tùng Bách Mộc	Mộc +
1951	Tân Mão	Tốn	Khôn		Mộc -
1952	Nhâm Thìn	Chấn	Chấn	Trường Lưu Thủy	Thủy +
1953	Quý Tỵ	Khôn	Tốn		Thủy -
1954	Giáp Ngọ	Khảm	Cấn	Sa Trung Kim	Kim +
1955	Ất Mùi	Ly	Càn		Kim -
1956	Bính Thân	Cấn	Đoài	Sơn Hạ Hỏa	Hỏa +
1957	Đinh Dậu	Đoài	Cấn		Hỏa -
1958	Mậu Tuất	Càn	Ly	Bình Địa Mộc	Mộc +
1959	Kỷ Hợi	Khôn	Khảm		Mộc -
1960	Canh Tý	Tốn	Khôn	Bích Thượng Thổ	Thổ +
1961	Tân Sửu	Chấn	Chấn		Thổ -
1962	Nhâm Dần	Khôn	Tốn	Kim Bạch Kim	Kim +
1963	Quý Mão	Khảm	Cấn		Kim -
1964	GiápThìn	Ly	Càn	Phú Đăng Hỏa	Hỏa +
1965	Ất Tỵ	Cấn	Đoài		Hỏa -
1966	Bính Ngọ	Đoài	Cấn	Thiên Hà Thủy	Thủy +
1967	Đinh Mùi	Càn	Ly		Thủy -
1968	Mậu Thân	Khôn	Khảm	Đại Trạch Thổ	Thổ +
1969	Kỷ Dậu	Tốn	Khôn		Thổ -
1970	CanhTuất	Chấn	Chấn	Thoa Xuyến Kim	Kim +
1971	Tân Hợi	Khôn	Tốn		Kim -
1972	Nhâm Tý	Khảm	Cấn	Tang Đố Mộc	Mộc +
1973	Quý Sửu	Ly	Càn		Mộc -
1974	Giáp Dần	Cấn	Đoài	Đại Khe Thủy	Thủy +
1975	Ất Mão	Đoài	Cấn		Thủy -
1976	BínhThìn	Càn	Ly	Sa Trung Thổ	Thổ +
1977	Đinh Tỵ	Khôn	Khảm		Thổ -
1978	Mậu Ngọ	Tốn	Khôn	Thiên Thượng Hỏa	Hỏa +
1979	Kỷ Mùi	Chấn	Chấn		Hỏa -
1980	CanhThân	Khôn	Tốn	Thạch Lựu Mộc	Mộc +
1981	Tân Dậu	Khảm	Cấn		Mộc -
1982	NhâmTuất	Ly	Càn	Đại Hải Thủy	Thủy +
1983	Quý Hợi	Cấn	Đoài		Thủy -
1984	Giáp tý	Đoài	Cấn	Hải Trung Kim	Kim +
1985	Ất Sửu	Càn	Ly		Kim -
1986	Bính Dần	Khôn	Khảm	Lư Trung Hỏa	Hỏa +
1987	Đinh Mão	Tốn	Khôn		Hỏa -
1988	Mậu Thìn	Chấn	Chấn	Đại Lâm Mộc	Mộc +
1989	Kỷ Tỵ	Khôn	Tốn		Mộc -
1990	Canh Ngọ	Khảm	Cấn	Lộ Bàng Thổ	Thổ +
1991	Tân Mùi	Ly	Càn		Thổ -
1992	NhâmThân	Cấn	Đoài	Kiếm Phong Kim	Kim +
1993	Quý Dậu	Đoài	Cấn		Kim -
1994	GiápTuất	Càn	Ly	Sơn Đầu Hỏa	Hỏa +
1995	Ất Hợi	Khôn	Khảm		Hỏa -
1996	Bính Tý	Tốn	Khôn	Giảm Hạ Thủy	Thủy +
1997	Đinh Sửu	Chấn	Chấn		Thủy -
1998	Mậu Dần	Khôn	Tốn	Thành Đầu Thổ	Thổ +
1999	Kỷ Mão	Khảm	Cấn		Thổ -
2000	Canh Thìn	Ly	Càn	Bạch Lạp Kim	Kim +
2001	Tân Tỵ	Cấn	Đoài		Kim -
…	…	…	…	…
2012	Nhâm Thìn	Càn	Ly	Trường Lưu Thủy	Thủy +
2013	Quý Tỵ	Khôn	Khảm		Thủy -

3. Lời bàn:

Trên đây chỉ tóm lược ý phổ thông nhất mà người soạn có thể hiểu và nhớ được. Chi li ra còn tương hình, tương xung, tương hại, tương hoá, tương hợp…rất phức tạp chả biết kiêng, chọn ra sao. Hơn nữa người hợp mệnh, hợp tuổi nhưng năm đó họ bị sao chiếu, có đại tang thì sao mà xông nhà được. Lại nữa, có người chọn kỹ nhưng năm đó vận đen cứ thi nhau kéo đến lại “đổ” cho người xông nhà, mất hết bạn bè, anh em!

Trước 1994, khi chưa có Quyết định 406/CT-TTg và Nghị quyết số 05 về việc cấm sản xuất, vận chuyển và đốt các loại pháo nên Giao thừa nhà nào cũng đốt pháo. Đã đốt pháo là đốt ngoài cửa, đốt xong vào nhà nên đương nhiên gia chủ là người xông nhà. Nhớ lại ngày ấy, ở khu tập thể, mỗi lần đốt pháp trẻ em hay ra nhặt pháo “xịt” và chúng “vô tư” theo quả pháo xịt văng ra vào nhà!.

Nhà tôi, nhiều năm nay, từ cơ quan về hay từ trên Đền Thượng về tôi luôn là người xông nhà mình.

Âu cũng là một nét vương vấn của nền văn minh làng xã đầy tính tâm linh cần tôn trọng nhưng không nên quá câu nệ, cầu kỳ.

Lương Đức Mến, Cận tết Quý Tị.